Yaz mevsimiyle sıcaklıkların arttığı, nem bedellerinin düştüğü hava kaideleri, orman yangını için uygun şartlar oluşturuyor.
Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğü (OGM), orman yangınlarının erken tespiti için 776 kuleden gözetleme yaparken, yapay zekayla donatılmış 184 kuleden de bilgi akışı sağlıyor.
Vatandaşların 112 Acil Davet Merkezine yaptığı ihbarları kıymetlendiren OGM, orman yangınlarının yüzde 90’ının meydana geldiği yaz aylarında, saat 10.00 ile 18.00 aralığında Türkiye’nin tamamındaki yangına hassas bölgeleri insansız hava araçlarıyla izliyor. Bir bölgede yangın çıktığının tespiti halinde ilgili takımlar, müdahale için olay yerine 10 dakikada varma amacı doğrultusunda yönlendiriliyor.
Orman yangınlarına müdahalede muvaffakiyet oranını artırma amacındaki OGM, son olarak Koç Holding ile orman yangını çıkabilecek alanların belirlenmesi ve bu noktalarda gerekli tedbirlerin alınabilmesi emeliyle yapay zeka takviyeli “Dinamik Yangın Risk Yönetimi” projesini geliştirdi.
Proje kapsamında, evvelki yangın dataları de kullanılarak yüksek risk altındaki bölgelerin tespiti için meteoroloji, bitki örtüsü, topografya, nüfus yoğunluğu, kara yolları, güç nakil sınırları üzere farklı parametreler dikkate alınarak, şeflikler ve bölmeler bazında 3 günlük yangın riski varsayımı sunan yazılım geliştirildi. Orman yangını çıkma riski yüksek bölgeler için özel haritalar sunan yazılım sistemi, geçmiş yangınları yüzde 80 doğrulukla varsayım edebildi.
“PROJE TÜM TÜRKİYE’DE ÇALIŞIYOR”
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Aydın, 2021’de Türkiye’nin güney vilayetlerinde meydana gelen orman yangınları sonrasında Koç Holding’in, kendi dijital kabiliyetlerini yangın sırasında yahut öncesinde nasıl kullanabileceğine ait bir müracaatta bulunduğunu, projenin birinci adımının da bu formda atıldığını söyledi.
Koç Holding’den ve OGM’den 30’ar kişi olmak üzere yaklaşık 60 kişinin Antalya’daki merkezde eğitim aldığını, üniversitedeki öğretim görevlileriyle de ortaklaşa çalıştıklarını belirten Aydın, şöyle konuştu:
“Geçmiş yangınları geçmiş datalarla, yapay zeka ve makine öğrenmesiyle nasıl modelleyebiliriz sorusundan başladık. 1975’ten bu yana bütün yangınları, meteorolojik dataları, Meteoroloji Genel Müdürlüğünden alarak verdik ve bu datalardan bir modellemeye ulaşıldı. Daha sonra, yaptıkları modellemeyi bize getirdiler. İlgili uzmanlar bir defa daha üzerinden geçti, eksik taraflarını söyledik, tekrar başladık. Proje Türkiye’deki orman yangınlarının en çok çıktığı Antalya, Muğla ve İzmir’de başladı. Buralardaki pilot çalışmadan sonra gerekli düzeltmeler yapıldı ve şu anda tüm Türkiye’de bu proje çalışıyor.”
Projede 400’e yakın değişken kullanıldığını, bunların ortasında yalnızca yangın bilgilerinin değil, demografik hareketler, insan yoğunluğu, turizm hareketleri üzere çok sayıda parametrenin bulunduğunu söz eden Aydın, ayrıyeten 240 modelleme yaparak ağaç cinsleri ve bölgedeki bakı üzere parametreleri dahil ettikleri programı çevrim içi kullanacak halde tasarladıklarını kaydetti.
SİSTEM 3 GÜNLÜK YANGIN RİSKİ KESTİRİMİ OLUŞTURUYOR
Aydın, günde 2 defa modellenebilen projenin 3 günlük bilgi sunduğunu ve Meteoroloji Genel Müdürlüğünce benzeri formda üretilen farklı bir sistemle birlikte kullanım sağladıklarını anlatarak, şunları kaydetti:
“Yangınları etkileyen kıymetli konuların başında kuşkusuz ki meteorolojik hareketler geliyor. Bilhassa meteorolojik data bizim açımızdan son derece değerli. Dünya Bankasının tıpkı vakitte Amerikan Okyanus Araştırma Enstitüsü ve Meteoroloji Genel Müdürlüğünün bilgilerine nazaran, önümüzdeki yüzyılda tüm dünyada orman yangınlarının sayısının ve şiddetinin artacağı öngörülüyor. Bizim de emelimiz Türkiye olarak yangınların çıkabileceği noktaları evvelden tespit ederek gerekli tedbirleri almak, muhtemel yangın durumlarında da mümkün olan en kısa müddette en tesirli müdahaleyi yapabilmek.”
Sistemin her gün denetim edildiğini, orman yangını riski bulunan alanlara grupların konuşlandırıldığı ve devriye gezenlerin de riskli alanları denetim ettiğini bildiren Aydın, dünyada benzeri sistemler bulunmasına karşın birinci defa bu kadar geniş çaplı bir proje yapıldığını üretimi gerçekleştirdikten sonra fark ettiklerini ve bunu tüm insanlığın hizmetine sunmayı amaçladıklarını lisana getirdi.
ANIZ VE BAHÇE PAKLIĞI YAPILMAMASI UYARISI
Türkiye’deki orman yangınlarının yüzde 90’ından fazlasının insan kaynaklı çıktığını, bunların büyük kısmının da anız ya da bahçe temizliğinden kaynaklandığını vurgulayan Aydın, “Anızdan orman yangınlarına sebep olan çok sayıda yangınımız var. Vatandaşlarımızdan dileğimiz, rüzgarlı havalarda, nemin düşük olduğu havalarda anız ya da bahçe paklığı yapmamaları. Gördükleri en ufak bir yangını Alo 112 ya da en yakın orman teşkilatına haber vermelerini rica ediyoruz.” diye konuştu.
Projenin geliştirilme evrelerinin sürdüğünü, ikinci adım olarak yangının tespiti yahut kestiriminin akabinde buna müdahale edecek grupların nerelerden kaydırılması gerektiğine dair çalışmalar yürüttüklerini belirten Aydın, bu basamakta uygulama kısmına gelindiğini, muhtemelen 2025’te uygulamanın devreye sokulacağını kelamlarına ekledi.
