Sosyal medyada farklı meslek kümelerinden şahısların bile ‘psikoterapi’ ismi altında kendini tanıtması mümkün olabiliyor. Bu durum, birçok kişinin sıhhatini tehlikeye atabilecek kritik bir noktada. Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel ile Uzm. Klinik Psikolog Nihal Altıner konu hakkında kıymetli açıklamalarda bulundu. İki uzman isim, yaptıkları açıklamalarda her psikiyatr yahut psikoloğun terapi yetkisi olmadığını hatırlattı.
MEZUN OLUR OLMAZ TERAPİ YAPILAMAZ
Prof. Dr. Ögel, psikiyatr ve psikologların kol kola çalışmasının, tedavi muvaffakiyetini yükselttiğini fakat terapi yetkisi olmayan bireylerce uygulanan birtakım usullerin faydadan çok ziyan verdiğini, bireyleri intihara dahi sürükleyebildiğini kaydetti.
Uzm. Klinik Psikolog Altıner ise üniversite tercihlerinin yapıldığı bu günlerde psikoloji kısmını seçmek isteyenlere ikazda bulunarak, “Mezun olur olmaz terapiye başlayabileceğiniz bir branş değil. Terapist olmak için yıllarca eğitim almak gerekli. İki yıl yüksek lisans, akabinde 2 yıl da bu hususta uzman bir hoca eşliğinde (psikolog olabilir psikiyatr olabilir), 2 yıl süren süpervizyon eğitimleri sonrası terapi için danışan görmeye başlayabilirsiniz. Ruhsal sorun yaşayan bir bireye dokunmak, onun bütün hayatını etkiliyor. Bilinçsiz ellerde yapıldığında sonuçları çok yıkıcı olabiliyor” dedi.
TOPLUMUN RUH SIHHATİNİ TEHLİKEYE ATIYOR
Dizi yahut sinemalardaki kurgusal terapist karakterleri, toplumsal medyada moda haline gelen çeşitli terapi trendleri, hatta yetkisi olmayan kimi meslek kümesinden bireylerin dahi ‘yaşam koçluğu’ yahut ‘kişisel danışmanlık’ adı altında terapi paketleri uygulaması, toplum ruh sıhhatini tehdit ediyor.
Psikiyatr Prof. Dr. Kültegin Ögel, ülkemizde hala psikiyatr ve psikolog farkının çok fazla bilinmediğine dikkat çekerek, “Psikiyatrlar tıp fakültesinden mezun olurlar. Psikologlarsa, toplumsal bilimler fakültelerini bitirirler. Psikiyatrlar tıpkı vakitte ilaç yazma yetkisine de sahiptir. Fakat ikisi de sonuçta insan psikolojisiyle uğraşıyor ve ikisinin de ayrılan alanları olduğu üzere örtüşen alanları da var. Bu da terapidir. Psikoterapiyi her ikisi de yapabilir lakin psikoterapi eğitimini almış olmaları gerekir.”
Kişinin hangi durumda psikoloğa hangi durumda psikiyatra gideceğinin, ruhsal sorunun şiddetine bağlı olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Ögel, “Ruhsal bozukluk şayet çok şiddetli ise evvel psikiyatrın görmesi gerekir. Ancak bazen psikolog, kişiyi görmeye başladığı vakit şunu fark edebilir, aslında iddiasından çok daha şiddetli bir sorun var. Bir ‘hastalık’ seviyesinde sorun var. O vakit psikiyatriye yönlendirmek zorundadır” diye konuştu.
İKİ BRANŞ BİR ORTADA OLUNCA MUVAFFAKİYET ARTIYOR
Psikiyatri ve psikoloji alanının birbirinden ayrışmadan ortak çalışmak zorunda olan branşlar olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Ögel, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Çünkü farklı başka çalıştığında tedavi başarısı da düşüyor. Örneğin ben psikiyatr olarak bir hastaya ilaç yazdım. Hastamı uzun vakit görmeyeceğim tahminen. Ancak bu hastanın ilaca ahenk sağlayıp sağlamadığı, o ilacı nizamlı kullandı mı, onunla alakalı birtakım meseleler yaşıyor mu, bunları da bir psikoloğun takip etmesi gerekiyor. Zira terapi içinde o süreç de gündeme geliyor zati. Münasebetiyle biz ilaç ahengini da psikologların takip etmesini öneriyoruz. Hatta şu anda büsbütün psikiyatrinin alanı üzere görünen şizofreni, bipolar üzere hastalıklarda da şunu keşfettik. Psikologla birlikte psikoterapi yapılması, hastanın küme çalışmalarına dahil edilmesi, tedavi muvaffakiyetini ve düzgünleşme oranını çok artırıyor.”
YANLIŞ ELLERDE İNTİHARA SÜRÜKLENME RİSKİ VAR
Psikoterapinin bir bilim olduğunu ve ehil olmayan ellerde yanlış kullanıldığında çok büyük tehlikelere yol açabildiğini vurgulayan Prof. Dr. Ögel, bir şahsa âlâ geldi diye o usulün her hastada tıpkı sonucu vermeyeceğini söyledi ve kelamlarını şöyle tamamladı:
“Aynı metodun yüzlerce bireye uygulanması ve yararlı olduğunun, izleme sürecinde de kanıtlanması gerekli. Günümüzdeki en büyük yanlış şu: Ben şöyle bir formül uyguluyorum, danışanlarıma çok uygun geliyor. Sana o denli gelebilir ancak kimilerine da çok ziyanı dokunabilir. Klinik pratiğimde benim en çok gördüğüm, bu cins uygunsuz terapilerle birtakım bireylerin kendi kendine bulduğunu sav ettiği terapilerle beşerler çok daha berbata gidiyorlar. Zira terapide insan ömrüne bir yerinden dokunuyorsunuz, geçmişine dokunuyorsunuz. Bunlar kapalı kutu şeyler, kutuyu açtığınız vakit kapatmayı da bilmeniz gerekiyor. Bunu da fakat terapi eğitimi alan biri (psikolog ya da psikiyatr) yapabilir. Maalesef son vakitlerde bu tıp hadiselerle çok karşılaşıyoruz. Hastanın hayatını tekrar bir sisteme koymak çok daha uzun bir vaktinizi alıyor. ‘Terapist olmayan terapistler’, o denli yaklaşımlarda bulunuyorlar ki kişinin eşiyle ailesiyle alakaları daha da bozuluyor. Bir bireye daima ‘Sen çok güçlüsün’ deyip başkalarını yok etmek kolaydır, danışanın güzeline da masraf. Lakin bu gerçek değildir. Yanlış yönlendirmelerle tüm hayatları altüst olan hastalarım var. Sonrasında büyük bir pişmanlık yaşıyorlar, hatta bu durum intihara kadar gidebiliyor. Aslında intiharın nedeni yaşadıkları durum değil, o terapist olmayan terapistler.”
DİZİLERDEKİ SAHNELERİNE ALDANMAYIN
Moodist Psikiyatri Hastanesi’nden Uzm. Klinik Psikolog Nihal Altıner ise üniversite tercihlerinin yapıldığı bugünlerde psikoloji tercih etmek isteyenlere ve gelecekteki meslektaşlarına değerli bir ihtarda bulunarak “Burası çok deneyimsel bir yer. O Instagram’da ya da dizilerde, sinemalarda gördüğünüz psikolog, terapist karakterlerinin gerçekle ilişkisi yok. Bunların hepsi kurgu, sanat için yapılan şeyler. Bunu bilerek bu alanı tercih edin. Maalesef bu mecralarda çok fazla ‘terapist olmayan terapistler’ var. Psikolojiyi her bitiren terapist olamaz. Her uzman psikolog da terapi yetkisine sahip değildir. Her klinik psikolog terapi yapabilir anlamına gelmez. Bununla ilgili kimi yetkinliklerin elde edilmiş olması gerekiyor. Öncelikle memleketler arası geçerliliği olan üniversitelerde yüksek lisans derecesinde bir eğitim. O da yetmiyor bunun üzerine alanında uzman hocalarımızın (psikiyatr olabilir, psikolog olabilir) süpervizyonu eşliğinde en az 2 yıl boyunca terapi eğitimleri sürer” dedi.
Ruhsal sorunları için psikolog arayışında olan vatandaşların toplumsal medya ya da internette gördükleri her trende inanç duymaması gerektiğini de kaydeden Altıner, terapi için gidilen kişinin psikoloji eğitimi sonrası yüksek lisansı ve rastgele bir terapi ekolünden eğitimi olup olmadığına, ayrıyeten terapi eğitimlerinde süpervizyon sürecinin bulunup bulunmadığına dikkat edilmesi gerektiğini kaydetti.
Altıner, “Görüyoruz, aslında yetkinliği olmayan bahislerde birçok kişi zihin paklığı, bir haftalık terapi kampları üzere programlar, paketler sunuyor. Lakin terapi odası Pandora’nın kutusunun açıldığı yer. Bu da danışan açısından çok tehlikeli bir şey. Biz örneğin her danışına terapi uygulamıyoruz. Bunlarla müsabakaya hazır olmayabiliyor. Terapiye hazırladığımız danışanlarımız da oluyor birinci etapta. Örneğin şizofrenisi olan bir hastaya EMDR terapisi uygulayamazsınız, şema terapi uygulayamazsınız. Kişiyi çok daha fazla dağıtabilir bu. Ataklarını daha fazla alevlendirebilir. Ya da panik atak, anksiyete bozukluğu, depresyonu olan bireylerin bilişsel davranış terapisi dediğimiz terapi ekolüne yönelmesi gerekiyor. Maalesef yanlış teşhisler ve yanlış tedaviler; ya da gerçek teşhisler olmasına karşın terapistinin tanıya değil, kendi ekolüne uygun terapiyi uygulaması sonucu dağılmalar ve atakların alevlendiğini çok sık görüyoruz” sözlerini kullandı.
