Bugüne kadar ölçülen en güçlü gama ışını patlamasına dair yeni bilgiler elde edildi. NASA’nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu’nu kullanan bilim insanları, daha evvel görülmemiş bir ögesi ortaya çıkardı.
Gama ışını patlamaları, ömrünün sonuna gelen büyük kütleli bir yıldız patlayarak nötron yıldızı yahut kara deliğe dönüştüğü sırada ortaya çıkıyor. Bunlar kainatın en şiddetli patlamaları olmasına rağmen gizemleri tam olarak çözülemedi.
9 Ekim 2022’de Dünya’dan yaklaşık 2,4 milyar ışık yılı uzaktaki bir yıldız süpernova patlaması geçirirken, bugüne kadarki en güçlü gama ışını patlaması saptanmıştı. Daha evvel gözlemlenen rastgele bir gama ışını patlamasından 10 kat daha ağır bu olay, BOAT (Brightest Of All Time / Tüm Vakitlerin En Parlağı) diye biliniyor.
Resmi ismi GRB 221009A olan patlamadan 5 dakika sonra emisyon çizgisi teleskopla tespit edilmişti.
Emisyon çizgileri, unsurun ışıkla teması sonucu ortaya çıkıyor. Dünya’ya ulaşan ışığın spektrumunda görülen bu parlak çizgiler, atom altı parçacıklar hakkında fikir verebiliyor.
40 SANİYE BOYUNCA GÖRÜLMÜŞTÜ
BOAT’un akabinde çıkan emisyon çizgisi yaklaşık 40 saniye boyunca görülmüştü. Çizginin 12 milyon elektronvoltluk bir güce ulaşması bilim insanlarını şaşkına çevirmişti: Spektrumda çıplak gözle görülen ışığın gücü 2-3 elektronvolt civarında oluyor.
Science isimli hakemli mecmuada perşembe günü yayımlanan araştırmayı yürüten Maria Edvige Ravasio “Bu sinyali birinci gördüğümde tüylerim diken diken oldu” diyor.
Fermi’nin bilgilerini inceleyen Ravasio ve takım arkadaşları, bu kadar yüksek güce nasıl çıkıldığı sorusunu cevaplamış görünüyor.
Bilim insanları, elektronların ve onların antimadde karşılığı olan pozitronların birbirine çarpıp yok olması sonucu emisyon çizgisinin meydana geldiğini düşünüyor.
Bu iki cinsteki parçacık birbirini yok ettiğinde, çoklukla yarım milyon elektronvoltluk bir güç açığa çıkıyor. Araştırmacılar 12 milyon elektron voltluk gücün, yok olan parçacıkların Dünya’ya neredeyse ışık suratında gelmesi sonucu ortaya çıktığını iddia ediyor.
NASA’dan yapılan açıklamada şu tabirlere yer verildi:
Bu yorum doğruysa, 12 milyon elektronvoltla tepe yapan bir emisyon çizgisinin meydana gelmesi için yok olan parçacıkların ışık suratının yaklaşık yüzde 99,9’u kadar bir süratle bize yanlışsız hareket etmesi gerekiyor.
Bilim dünyası gama ışını patlamalarını uzun müddettir incelese de bu parçacık jetlerine dair pek fazla şey bilinmiyor.
NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Elizabeth Hays, ortak muharriri olduğu çalışma hakkında “Bu çarpıcı emisyon çizgisi üzere ipuçlarını bulmak, bilim insanlarının bu ekstrem ortamı daha derinlemesine araştırmasına katkı sağlayacaktır” diyor.
