ABD’deki Michigan Üniversitesi’ne bağlı bilim insanlarının liderliğini yürüttüğü araştırma takımı, Sinop Üniversitesi’yle işbirliği yaptı ve antik kentteki hafriyat çalışmalarını Notion Arkeoloji Projesi ismiyle yürütüyor.
Kültür Bakanlığı izniyle 2022’de başlayan çalışmalar kapsamında daha evvel antik periyotlara ilişkin çömlek kesimleri üzere eserler çıkarılmıştı.
Michigan Üniversitesi dün (2 Ağustos) yaptığı açıklamada, Ahameniş yahut Pers İmparatorluğu periyodundan kalma altınlarla dolu bir çömlek bulunduğunu duyurdu. İzmir’in Menderes ilçesi hudutlarındaki Notion’daki çömleğin, Temmuz 2023’te çıkarıldığı belirtildi.
MİLATTAN EVVEL 5. YÜZYILIN SONLARINA AİT
Antik kentte yer alan bir konuttaki odanın köşesinde bulunan altın sikkelerin, MÖ 5. yüzyılın sonlarına ilişkin olduğu düşünülüyor. Arkeologlar edindikleri öteki bulgulara dayanarak bu tarihe işaret ediyor.
Persler, dareikos denen altın sikkeleri 6. yüzyılın sonundan, Büyük İskender tarafından fethedildikleri MÖ 334’e kadar basıyordu.
Bu tarihten sonra İskender ve onu takip eden hükümdarlar, altın paraları eritip kendi yüzlerini taşıyan sikkeler üretmeye başladı. Bu nedenle dareikos örneklerine çok ender rastlanıyor.
Arkeologlar bulunan sikkelerin, Manisa’nın Salihli ilçesi hudutlarında yer alan Sardis Antik Kenti’nde basıldığını varsayım ediyor.
Dareikosun temel kullanım alanlarından birinin paralı askerlere ödeme yapmak olduğunu düşünen araştırmacılar, Notion’da bulunan gömünün de bu türlü bir hedefi olabileceğini söylüyor.
ALTINLARIN YERİNDEN ALINMAMASI BİR FELAKETİN YAŞANMIŞ OLDUĞUNU GÖSTERİYOR
Araştırmacılar tek bir dareikosun, bir askerin bir aylık maaşı olduğunu söz ediyor.
Notion Arkeoloji Projesi Yöneticisi Dr. Christopher Ratté altın dolu çömleğin yerinden alınmamasının bir felakete işaret ettiği görüşünde.
Arkeolog, “Hiç kimse bir sikke yığınını, bilhassa de pahalı metal sikkeleri, geri alma niyeti olmadan gömmez” diyerek ekliyor:
Dolayısıyla bu türlü bir hazinenin korunmasını lakin çok vahim bir talihsizlik açıklayabilir.
Dr. Ratté, çalışmalarda bir küp altın bulmayı beklemediklerini de ekliyor.
Oxford Ünivesitesi’nden arkeolog Andrew Meadows, bildiği kadarıyla Anadolu’da bu cinsten diğer bir definenin bulunmadığını söylüyor. Meadows yer almadığı araştırma hakkında “Bu çok büyük ehemmiyet taşıyan bir bulgu” diyor:
ÇOK VAHİM BİR SAVAŞIN KALINTISI OLABİLİR
Definenin arkeolojik bağlamı, Ahameniş altın sikkelerinin kronolojisini hassas bir formda belirlememizi sağlayacak.
Notion, MÖ 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu’nun idaresindeydi. MÖ 5. yüzyılın başlarında bir müddetliğine Perslerden ayrılan bölge, MÖ 4. yüzyılda tekrar Ahameniş topraklarına katılmıştı.
Paches isimli Atinalı bir general, MÖ 427’de Pers yanlısı paralı askerlerden oluşan bir birliğe saldırarak onları öldürmüştü. Atina Uygarlığı’nın eline geçen Notion’daki Pers yanlıları sürülmüştü.
Dr. Ratte bu olayın yahut Atina ve Sparta ortasında yapılan Peloponez Savaşı’nın (MÖ 431 – MÖ 404) Notion’da bulunan gömüyle alakalı olabileceğini söylüyor.
Ancak altınların bu olaylarla hiçbir ilgisi olmayabileceğini de ekliyor.
Arkeologlar bölgedeki çalışmalarına devam ederken, altın sikkeler İzmir’deki Efes Müzesi’nde tutuluyor.
