Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Muğla’da “Geleceğe Miras: Kissebükü Antik Şehri” projesi tanıtım programında konuştu.
Bakan Ersoy’un açıklamaları şöyle:
Geleceğe Miras Projemizle birlikte, Türk arkeolojisinde açılan yeni sayfaları ve elbette antik kentlerimizin bütün görkemi ile ülkemizin kültür ve turizm hayatına katıldığını inşallah daima birlikte deneyim ediyoruz Bu argümanlı, değerli ve görkemli proje için bildiğiniz üzere; İzmir’de Efes ve Bergama, Denizli’de Hierapolis- Laodikiea yola çıkıp akabinde Aydın’da Afrodisias, Muğla’da Stratonikeia – Labraunda, Antalya’da Aspendos- Myra- Andriake Antik Kentlerinde, Van’da Eski Van Kenti Ören Yeri’nde olmak lasmanlarımızı gerçekleştirdik.
Geleceğe Miras projemizin 9. lansmanını Tarihi ve doğal dokunun birbirini tamamladığı Kissebükü antik kentinde gerçekleştirmemiz vesilesiyle sizleri hürmetle selamlıyor, beğenilen geldiniz diyorum.
Kissebükü, Kıyı Karya’nın iki değerli antik kenti olan Keramus ve Halikarnassus’un kıyı tarafındaki kesişme noktalarından birindedir. Kentin Tarihi, Arkaik Dönem’den Geç Antik Dönem’e kadar uzanmaktadır. Bizans Dönemi’nde piskoposluk merkezi olarak kullanılan bu kent, 6. yüzyıldan günümüze kadar gelmiş duvar fotoğrafları ve periyodunun özelliklerini korumuş mimari yapılarıyla dikkat çekmektedir. Bölgedeki öteki erken Hristiyanlık yerleşimlerinden farkı, antik bir kent üzerine kurulmayıp direkt Bizans yerleşim sistemine nazaran tasarlanmış olmasıdır.
Kent dağlarla çevrili vadisi, su kaynakları ve dingin koyu ile kendine has bir topografyaya sahiptir. Yapılar, fonksiyonlarına nazaran tasnif edilmiş ve coğrafik yapıya uygun olarak konumlandırılmıştır. Bu bağlamda kent, akropol, nekropol, dini merkez, batı yerleşim ve liman bölgesi olmak üzere beş kümeye ayrılmıştır. 2019 yılında başlayan hafriyat çalışmaları, 2021 yılından itibaren Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nden Doç. Dr. Hatice Özyurt Özcan’ın başkanlığında sürdürülmektedir. Şu ana kadar antik kentin %16,2’si kazılmıştır. Artık, bu kadim antik kentte Geleceğe Miras projemiz kapsamında gerçekleştireceğimiz çalışmalardan bahsetmek istiyorum.
Kissebükü Antik Kentinde 1. Derece Arkeolojik Sit Alanında bulunan 32.702,32 m2’lik yüzölçümlü alan için kamulaştırma kararı alınmış ve dini yapıların bulunduğu 17.107 m2’lik kısmı 2024 yılında 55.233.000,00TL bedelle kamulaştırılmıştır. Bu sayede çalışmaların önündeki en büyük mahzur olana kamulaştırma sorunu da ortadan kalkmış oldu ve biz de çalışmalarımıza sürat verdik. Kissebükü Koyu’nun kuzey kıyısındaki yapı kümesi; vaftizhane, kilise, hamam ve dini fonksiyonlu birçok yapıya ilişkin kalıntıların yer aldığı bir dini merkezdir. 8 dönümlük bu alanı 2023 yılında kamulaştırarak hafriyat alanına dahil ettik. Ağır bitki örtüsü altında bulunan yapıları açığa çıkardık ve 2024 hafriyat dönemine hazır hale getirdik.
Kilisenin kuzey ve kuzeydoğusunda birbiriyle irtibatlı birçok yapı kalıntısı tespit ettik ve ağır hafriyat çalışmalarını başlatıyoruz. Dini merkezin en dikkat cazip yapısı, bölgede az sayıda örneği olan dört yapraklı yonca planlı bir vaftizhanedir. Yapının 6. yüzyıla tarihlenen duvar fotoğraflarından hudutlu sayıda örnek günümüze ulaşmıştır. 2024 yılı boyunca hafriyat ve konservasyonun birlikte yürütüleceği bir program dahilinde çalışmalarımıza başladık. Yıl sonuna kadar hafriyatını tamamlamayı planladığımız yapının onarımına 2025 yılında başlayacağız. Kentin en büyük kilisesi olan Ala Kilise’nin hafriyat çalışmalarını vaftizhane ile eş vakitli olarak yürütüyoruz. Vaftizhanenin batısında yer alan 2 No’lu Hamamın hafriyatı ile Ala Kilise’nin onarımına ise 2025 yılında başlayacağız. Antik Kentin Nekropol alanı ile dini merkezin kesiştiği alanda bulunan anıtsal mezarların hafriyatları ve yapıların proje çalışmaları tamamlanmıştır. Projeler kapsamında onarım çalışmalarını gerçekleştireceğiz.
Kissebükü Koyu’nun doğu kısmında, bir liman ve bu limanla irtibatlı yapıların yanında, hafriyatları tamamlanmış anıtsal bir Liman kilisesi, mezar şapeli ve yamaç üzerinde avlulu konutlar yer almaktadır. Bu alandaki planladığımız çalışmalar ise şu biçimdedir: 2022 yılında hafriyatı tamamlanan Liman Kilisesi’nde onarım ve müdafaa çalışmalarını 2024 yılında başlatıyoruz. Şu an için tahribata karşı kapalı tutulan narteks mozaiklerin onarımı da planlamamız içerisindedir. Kilisenin batısındaki mezar şapelinin hafriyatını 2022 yılında tamamladık ve konservasyonunu yaptık. Yapının 6. yüzyıla tarihlenen duvar fotoğraflarını kısmen restore ettik; tamamlanmayan kısımların konservasyon çalışmalarına projemiz kapsamında devam edeceğiz. Liman Kilisesi’nin kuzeyinde yer alan konutları açığa çıkardık. Bu konutlardaki kazılarını 2025 yılında tamamlayarak muhafaza ve onarım çalışmalarını başlatacağız.
Kentin batısında, toplumsal hayat alanı olarak tasarlanan bölgedeki yapılar, farklı fonksiyonlara sahip olup kıyıdan yamaçlara hakikat denize dik olacak formda sıralanmıştır. Kıyı çizgisindeki yapıların hafriyatları 2019-2023 yılları ortasında büyük oranda tamamlanmış ve konservasyonları yapılmıştır. Bu kısmın birinci yapılarını yamacın güney ucundaki dairesel kule, iki katlı yerler ve sarnıçlar oluşturmaktadır. Bu alandaki kazılara öncelikli olarak antik kule etrafında 2025 yılında başlamayı planladık. Kentin batısında yamaçlardan kıyıya uzanan yerleşimin 1.000 metrekarelik alanını kaplayan birinci kademesinde hafriyatlar tamamlandı. Geleceğe Miras Projesi kapsamında, hafriyatı tamamlanmış yerlerin 2024 yılında konservasyonlarının yapılması için ön hazırlıklara başladık. Batı kıyıda yer alan, iki katlı düzenlenmiş, birkaç kısımdan oluşan ticari yapı kompleksinin hafriyatı 2023-2024 yılları ortasında tamamlandı. Konut-restoran fonksiyonunda kullanıldığı düşünülen bu kompleksin onarım ve muhafaza çalışmalarını başlatıyoruz. 1 No’lu hamam yapısındaki hafriyatlar 2022 yılında tamamlandı. Hamamın mimari onarımı ve mozaiklerinin konservasyonu 2024 yılı içinde gerçekleştirilecektir.
Batı yerleşiminin en büyük yapısı olan 1 No’lu yapıda da hafriyat çalışmalarımız başlamıştır. Koyun kuzeyinde, bir zirve üzerinde yer alan ve kentin erken periyoduna ilişkin kalıntıları barındıran akropolde çalışmalarımızı, 2025 yılı itibariyle başlatmayı planlıyoruz. Geleceğe Miras projemiz ile Kissebükü Antik Kenti’ne ören yeri statüsü kazandırmayı da hedefliyoruz. Bütüncül bir etraf düzenleme çalışması ile ziyaretçi karşılama merkezi, yürüyüş yolları, açıklayıcı ve yönlendirici bilgi panoları, toplanma ve bilgilendirme alanları oluşturacağız. Geleceğe Miras çalışmaları sonucunda, Kissebükü’nü büyük oranda ihya etmiş olacağız. Dört yılın sonunda, antik kentin %80’inde hafriyat ve onarım çalışmalarını tamamlamayı planlıyoruz. Bu maksadımıza ulaşmak için toplam 800 milyon lira ödenek ayıracağız. Elde edeceğimiz sonuçların, gün yüzüne çıkaracağımız yapıtların ve ayağa kaldıracağımız yapıların şimdiden ülkemizin kültür ve turizm hayatına iyi olmasını diliyorum. Hafriyat Liderimiz ve grubunun şahsında, Geleceğe Miras projesinin hazırlanmasında ve uygulanmasında emeği geçen bütün uzmanlara, akademisyenlere, grup üyelerine ve pahalı çalışma arkadaşlarıma gönülden teşekkür ediyorum. Bir sonraki lansmanımızda buluşmak temennisiyle, hepinize hürmetler sunuyorum.
