Maymun Çiçeği (Mpox) hastalığı tüm dünyada süratle yayılmaya başladı.
Maymun Çiçeği virüsü 13’ü Afrika olmak üzere şu ana kadar 16 ülkede görüldü.
13 Afrika ülkesinde hadise sayısı 17 bin 541 olurken, hastalığa bağlı 517 vefat kaydedildi.
BAKANLIK MERAK EDİLENLERİ YANITLADI
Hal böyle olunca Sağlık Bakanlığı tarafından, toplumun maymun çiçeği hakkında en çok merak ettiği bahisler belirlenerek ‘sık sorulan sorular’ oluşturuldu.
11 soru, maymun çiçeği rehberine nazaran cevaplanarak, kelam konusu içerik Sağlık Bakanlığı sosyal medya hesaplarından paylaşıldı.
Sorular ve yanıtları şöyle:
1) Maymun çiçeği nedir?
Maymun çiçeği, klinik olarak daha hafif olmasına karşın, semptomları geçmişte çiçek hastalarında görülenlere emsal ve nadiren ölümcül viral bir zoonoz (hayvanlardan insanlara bulaşan bir virüs) olmakla birlikte beşerden beşere da bulaşabilmektedir. 1980 yılında çiçek hastalığının eradikasyonunun ilanı ve sonrasında çiçek aşısının uygulamasının durdurulması ile maymun çiçeği az de olsa bilhassa Orta ve Batı Afrika’da görülen bir hastalık haline gelmiştir.
2) Maymun çiçeği için ne vakit test yaptırılmalıdır?
Maymun çiçeği olduklarını düşünen yahut maymun çiçeği olan biriyle yakın temas halinde olan şahısların, bir sıhhat kuruluşuna başvurması ve test yapılması gerekip gerekmediğine karar verilmesi gerekir. Hekiminiz test yaptırmanız gerektiğine karar verirse, örnekleri alacak ve bunları test için uygun bir laboratuvara gönderecektir.
3) Maymun çiçeği belirtileri nelerdir?
Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve sırt ağrısı, büyümüş lenf nodları, teneffüs sistemi semptomları (boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı yahut öksürük) ve hastalığa özgü karakteristik cilt döküntüleri formundadır.
4) Belirtilerim varsa ne yapmalıyım?
Yeni yahut açıklanamayan bir cilt döküntüsü yahut başka maymun çiçeği belirtilerini fark ederseniz, bir sıhhat kuruluşuna başvurun. Sıhhat kuruluşuna başvurana kadar diğerleriyle yakın temastan (cinsel temas dahil) kaçının. Sıhhat kuruluşuna başvurana kadar evcil hayvanlar yahut başka hayvanlarla yakın temastan kaçının. Test sonuçlarınızı bekliyorsanız, birebir tedbirlere uymaya devam edin. Test sonucunuz olumluysa, cilt döküntüleriniz kabuklanıp düşerek düzgünleşmiş pak ve sağlam cilt görünümü oluşana kadar kendinizi izole etmeye ve öbür tedbirlere uymaya devam edin. Ateş, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı yahut öksürüğünüz varsa kendinizi izole etmeye devam edin. Yalnızca tabibe görünmek yahut acil durumlar için dışarı çıkın. Toplu taşıma araçlarını kullanmaktan kaçının. İzolasyondan çıkmanız gerekiyorsa, cilt döküntülerinizi kapatın ve yüze uygun oturan bir maske takın.
5) Maymun çiçeği nasıl bulaşır?
Maymun çiçeği cilt döküntüsü, kabuklar yahut beden sıvılarıyla direkt temas yoluyla şahıstan şahsa bulaşabilir. Ayrıyeten uzun müddetli, yakın temas yahut cinsel temas (öpmek, sarılmak yahut cinsel bağlantı gibi) sırasında yayılabilir. Maymun çiçeği olan bir kişi, belirtiler başladıktan itibaren cilt döküntüsü büsbütün iyileşene ve güzelleşmiş pak ve sağlam cilt görünümü oluşana kadar diğerlerine virüsü bulaştırabilir. Birtakım hastalar belirtileri başlamadan 1 ile 4 gün evvel Maymun çiçeğini bulaştırabilir. Fakat hiç belirti göstermeyen bireylerin virüsü bulaştırdığına dair bir delil bulunmamaktadır.
6) Maymun çiçeği cinsel yolla bulaşan bir hastalık mıdır?
Maymun çiçeği, cinsel yolla bulaşabilen bir hastalık olarak tanımlanabilir. Öbür bir tabir ile, cinsel ilgi, maymun çiçeğinin bulaşma yollarından yalnızca biridir. Geçmişte maymun çiçeği salgınları enfekte hayvanlarla ve hayvan eserleriyle direkt temas sonucu ortaya çıkmıştır, lakin şahıstan şahsa bulaşma sonlu olmuştur. Günümüzdeki salgında, virüs temel olarak yakın temas yoluyla bulaşmaktadır. Cinsel temas sırasında lezyonlarla temas yahut teneffüs sekresyonları ile yakın temas ile bulaş olabilir. Lakin cinsel alaka olmaksızın maymun çiçeği olan biriyle yakın ve uzun vadeli cilt temasında bulunmak da virüsün bulaşmasına neden olabilir.
7) Maymun çiçeği nasıl önlenebilir?
Maymun çiçeği olduğundan şüphelenilen bir cilt döküntüsüne sahip bireylerle yakın cilt temasından kaçının. Maymun çiçeği hastasının kullanmış olduğu eşya ve materyallerle temastan kaçının. Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın yahut alkol bazlı bir el antiseptiği kullanın. Bilhassa yemek yemeden, yüzünüze dokunmadan evvel ve tuvaleti kullandıktan sonra el hijyeni sağlayın.
8) Kalabalık etkinliklere gitmek konusunda endişelenmeli miyim?
Maymun çiçeği olan biriyle yakın temas yahut cilt temasında bulunduğunuzda bulaşma olabilir. Birinci bulgular insanların yakın, devamlı cilt teması yaşadığı aktifliklerin maymun çiçeği hadiselerine yol açtığını göstermektedir. Bir aktifliğe katılmayı planlıyorsanız, ne kadar yakın, şahsî, cilt teması yaşanacağını göz önünde bulundurmalısınız.
9) Maymun çiçeği için hangi tedaviler mevcuttur?
Maymun çiçeği için özel olarak geliştirilmiş bir tedavi yoktur. Lakin, virüsler ortasındaki genetik benzerlikler nedeniyle, çiçek hastalığını tedavi etmek için kullanılan antiviral ilaçlar maymun çiçeği tedavisinde kullanılabilse de aktifliği tam olarak kanıtlanmış değildir.
10) Evcil hayvanıma maymun çiçeği bulaşabilir mi?
Maymun çiçeği zoonotik bir hastalıktır, yani hayvanlar ve beşerler ortasında bulaşabilir. Fakat şu anda maymun çiçeği için evcil hayvanlar yüksek risk taşımamaktadır.
11) Maymun çiçeği su yoluyla havuzdan, sıcak küvetten yahut su parkından bulaşabilir mi?
Maymun çiçeğinin havuzdan, sıcak küvetten yahut su parkındaki sulardan bulaşabileceği konusunda net irtibat olduğunu gösteren bir çalışma yoktur. Lakin virüsün beşerden beşere yakın temas, cilt teması yoluyla bulaşması mümkündür. Maymun çiçeği hastasının havlusu, yüzme tahtası, havuz oyuncağı yahut giysisi üzere eşyalarının bir oburu tarafından kullanılmasıyla hastalık bu eşyaları kullanan sağlıklı bireye de bulaşabilir. Cümbüş hedefli su yerlerinde dezenfeksiyon yapılması ve havuzların uygun halde klorlanmasıyla maymun çiçeği virüsünün bulaşma riski ortadan kaldırılmış olur.
Haber Kaynağı: Demirören Haber Ajansı (DHA)
