Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Liderleri Gayrıresmi Tepesi, “Ulaştırma İlişkisi ve İklim Hareketi ile Sürdürülebilir Bir Gelecek İnşa Etmek” temasıyla Azerbaycan’ın Şuşa kentinde başladı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in konut sahipliğindeki doruğa Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ve TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev katıldı. KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban da teşkilatın gözlemci üyeleri olarak dorukta yer aldı.
“21. yüzyıl Türk dünyasının gelişme yüzyılı olmalıdır”
Aliyev yaptığı açılış konuşmasında, Türk devletlerinin çağdaş ulaşım altyapısı, Orta Asya’nı Kafkasya’yı Akdeniz ve Karadeniz limanlarına bağlayan ulaşım koridorlarıyla güçlü ve kadim tarihi ve kültüre sahip olduğunu belirterek, “Halkımızın klâsik kıymetlere olan bağlılığı ve tıpkı etnik kökene sahip olması ülkelerimizi bir ortaya getirmektedir. 21. yüzyıl Türk dünyasının gelişme yüzyılı olmalıdır. Geçtiğimiz yıl 20 Eylül’de Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini büsbütün tekrar tesis etmesinin akabinde Şuşa’da düzenlenen bu doruğun sembolik bir manası var.
Karabağ’ın tacı olan Şuşa kenti her vakit Azerbaycan’ın ve bölgenin kültürel, sosyal-siyasi hayatının kıymetli merkezlerinden biri olmuştur. Mayıs 1992’de Şuşa’nın Ermenistan tarafından işgal edilmesi Azerbaycan halkının büyük bir trajedisidir. Azerbaycan halkı hiçbir vakit bu işgali kabullenmemiş, sürekli Şuşa’ya ve işgal altındaki öbür topraklarımıza dönme dileğiyle yaşamış ve bunu başarmıştır” dedi.
“Şuşa’da Karabağ Deklarasyonu imzalanacak”
Şuşa’nın 8 Kasım 2020’de işgalden kurtarılmasının akabinde Ermenistan’ın kapitülasyon muahedesini imzalamak zorunda kaldığını vurgulayan Aliyev, “Böylece 2. Karabağ savaşı sona erdi. Azerbaycan’da her yıl 8 Kasım Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır. Benim buyruğumla 2021 yılında Şuşa kenti, Azerbaycan’ın kültür başşehri ilan edildi. Şuşa kenti, Türksoy tarafından 2023 Türk Dünyasının Kültür Başşehri, ICESCO tarafından ise 2024 İslam dünyasının kültür başşehri ilan edildi. Kardeşim Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan ile Türkiye ortasında resmi ittifakın temelini atan Şuşa Beyannamesi de 2021 yılında Şuşa’da imzalandı. Bugün Şuşa’da Karabağ Deklarasyonu imzalanacak” diye konuştu.
“Yılın sonuna kadar 20 bin kişi işgalden kurtarılan topraklara geri dönecek”
Karabağ ve Doğu Zengezur’da büyük bir geri dönüş programı uygulandığını tabir eden Aliyev, “İşgal sırasında Ermenistan bu bölgelerdeki tüm kent ve köyleri yok etti. Şimdiyse bu topraklarda hayat geri dönüyor. Geniş çaplı geri dönüş programının uygulanması kapsamında yaklaşık 8 bine yakın mecburî göçmen Laçın, Füzuli, Şuşa ve Hocalı kentlerine ve 4 köye geri döndü. Bu yılın sonuna kadar 20 bin kişi işgalden kurtarılan topraklara geri dönecek. Türk devletlerinin önderlerinin kurtarılmış topraklara ziyaretleri kardeşlik dayanışmasının bir tezahürüdür. Türkiye Cumhurbaşkanı Şuşa, Füzuli, Zengilan ve Cebrayıla, Özbekistan ve Kazakistan Cumhurbaşkanları Şuşa ve Füzuli, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Füzuli ve Ağdam’ı ziyaret etti. Bu vesileyle kardeşliğimizin sembolü olan inşa edilecek okullar için kardeş ülkelerin devlet ve hükümet liderlerine şükranlarımı sunuyorum” tabirlerini kullandı.
“Doğu-Batı ulaşım koridorunun genişletilmesi önümüzdeki öncelikli bahislerin başında geliyor”
TDT’nin mevcut bütçesinin ve yapısının, birlikte öngörülen gayelerin gerçekleştirilmesi için kâfi olmadığını düşündüğünü belirten Aliyev, “Bu nedenle Azerbaycan yakın vakitte sekreterliğin hesabına 2 milyon ABD doları meblağında fon aktardı. Doğu-Batı ulaşım koridorunun genişletilmesi önümüzdeki öncelikli hususların başında geliyor. Orta Koridor’un ayrılmaz bir kesimi olan Bakü-Tiflis-Kars demiryolunun, Azerbaycan’ın ek yatırımı sonucunda yıllık kapasitesi 1 milyon tondan 5 milyon tona çıkarıldı. Hazar Denizi’nde 50’den fazla ticaret gemisi bulunan Azerbaycan, Hazar Denizi ülkelerine değerli transit hizmetleri sağlıyor. Artan yük taşımalarını dikkate alınarak Bakü Gemi İnşa Fabrikasında şu anda 6 gemi inşa ediliyor. Önümüzdeki yıl ülkemizin 9’uncu milletlerarası havalimanı Laçın’da hizmete girecek. Alat Milletlerarası Ticaret Limanı’nın kapasitesi 15 milyon tondan 25 milyon tona çıkarılacak” diye konuştu.
“Azerbaycan, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ortasındaki dayanışmanın güçlendirilmesi için elinden geleni yapacaktır”
Türkiye Yatırım Fonu’nun kuruluş toplantısının Mayıs ayında İstanbul’da yapılmasının ekonomik münasebetlerin daha da derinleşmesi tarafında başarılı bir adım olduğunu söyleyen Aliyev, “Fon aracılığıyla birçok alanda ortak projelere yatırım yapılacağına inanıyorum. Güç alanında stratejik iş birliğimiz, yenilenebilir güç ve güç verimliliği alanındaki iş birliklerini de içeren stratejik paydaşlığımız çok önemli” dedi. Aliyev, “Bildiğiniz üzere bu yıl COP29 konferansına Azerbaycan mesken sahipliği yapacak. Bu vesileyle hepinizi bir kere daha COP29’a davet ediyorum. COP29’un başkanlığı ve bu aktifliğin Bakü’de yapılması, milletlerarası toplumun ülkemize duyduğu büyük itimadın açık bir örneğidir. İki yüze yakın ülke oy birliğiyle adaylığımızı destekledi. Bağlantısızlar Hareketi’nin 4 yıllık başkanlığı sırasında edindiği tecrübeyi kullanan Azerbaycan, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ortasındaki dayanışmanın güçlendirilmesi için elinden geleni yapacaktır. İmzalayacağımız Karabağ Deklarasyonu alacağımız kararların Türk dünyasının dayanışmasını ve birebir vakitte Türk Devletleri Teşkilatı’nın milletlerarası prestijini daha da güçlendireceğine eminim” ifadelerini kullandı.
Haber Kaynağı: İhlas Haber Ajansı (İHA)
