Bangladeş’te 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’nda vazife alan şahısların çocuklarına kamuda kontenjan ayrılması kararı ülkeyi karıştırdı.
Ayrılan kontenjan oranına reaksiyon olarak başlayan şovlar, hükümet zıddı protestolara dönüştü.
Son üç haftada yüzlerce kişi hayatını kaybetti yahut yaralandı.
Yaklaşık 10 bin kişi ise gözaltına alındı.
Ülkedeki olaylar bir türlü denetim altına alınamazken, Bangladeş’te şu ana dek neler yaşandığına gelin birlikte bakalım.
PROTESTOLARIN FİTİLİ ATEŞLENDİ
Bangladeş’te kamuda işe giriş konumlarının yüzde 56’sı muhakkak demografik kümeler ve sınıflar için ayrılırken bunun yüzde 30’u, 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’na katılanların ailelerini kapsıyordu.
Protestolar nedeniyle bu kontenjanlar 2018’de kaldırıldı.
Yüksek Mahkemenin haziranda kontenjan sisteminin tekrar uygulanması istikametinde karar alması, protestoların temmuzda tekrar başlamasının çıkış noktası oldu.
Dakka Üniversitesi öğrencileri, 15 Temmuz’da kontenjan kararında ıslahata gidilmesi için pankart ve bayraklarla şov düzenlemeye başladı.
Üniversitedeki şovlarda arbede çıkması ve polisin müdahalesi sonucu 6 kişi hayatını yitirdi, 250 öğrenci yaralandı. Bunun üzerine ülkedeki tüm üniversiteler süresiz kapatıldı fakat öğrenciler, bu karara karşın okulları terk etmeyi reddetti.
SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI GELDİ: BİRİNCİ GÜN 30 KİŞİ ÖLDÜ
Protestocu öğrenciler, liyakate dayalı sistem talebiyle şovlarını sürdürürken 18 Temmuz’da ülke genelinde “hayatı durdurma eylemi” başlattı.
Temmuz ortasında şovlarda meyyit sayısı 45’e, yaralı sayısı 2 bine yükselirken muhalefete ve vatandaşlara takviye daveti yapıldı.
Bu ortada tıpkı gün ülke genelinde internet hizmeti engellendi, metro ve tren seferleri süresiz askıya alındı.
Göstericiler, devlet yayın kuruluşu BTV’nin binasını ateşe verdi. Hükümet, 19 Temmuz’da sokağa çıkma yasağı ilan ederek durumu denetim altına alması için orduya talimat verdi.
Sokağa çıkma yasağının birinci gününde en az 30 kişi hayatını kaybetti.
Şiddet olayları sürerken iktidardaki Avami Birliği Partisi, kontenjanın yüzde 30’dan 20’ye düşürülmesini teklif etti.
BANGLADEŞ YÜKSEK MAHKEMESİ KOTAYI DÜŞÜRDÜ
Bangladeş Yüksek Mahkemesi, 21 Temmuz’da şovların fitilini ateşleyen kararında değişikliğe gitti.
Mahkeme, Bağımsızlık Savaşı’na katılanların ailelerine kamuda kontenjan oranını yüzde 30’dan yüzde 5’e çekti, toplam kontenjanın yüzde 2’sinin etnik azınlık ve engelli bireylere, yüzde 93’ünün ise liyakate dayalı biçimde tahsis edilmesini kararlaştırdı.
Bangladeş Başbakanı Hasina, 23 Temmuz’da protestolarda yaşanan şiddet olaylarına ana muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi (BNP) ile Bangladeş Cemaat-i İslami Partisinin neden olduğunu savundu.
Bangladeş hükümeti, 24 Temmuz’da mahkemenin kararına uyacağını açıkladı lakin bu da tansiyonun düşmesini engelleyemedi. Askerlerin denetimi altında sokağa çıkma yasağı kısmen uygulanmaya devam etti.
HÜKÜMET KEYFİ TUTUKLAMA YAPMAKLA SUÇLANDI
Başbakan Hasina, 27 Temmuz’da protestocuların ateşe verdiği devlet televizyonu BTV’yi ziyaret ederek göstericiler hakkında kullandığı, 1971’deki Bağımsızlık Savaşı sırasında Pakistan güçleri için savaşan ve “hain” olarak nitelendirilen bireylere gönderme yapan ve ülkede aşağılayıcı karşılığa sahip “gönüllüler (razakars)” yorumunu geri almaya çalıştı.
Hasina, yeniden muhalefet partilerini “ülkenin kalkınmasına ziyan vermek ve ülkenin yurt dışındaki imajını zedelemek için akınlar düzenlemekle” suçladı.
BNP Genel Sekreteri Mirza Fahrul İslam Alemgir ise “öğrencilerin haklı hareketini bastırmak” için orduyu devreye sokmanın asla kabul edilemez olduğunu söyledi.
Alemgir, “Hükümet, terörist faaliyetlerini ve başarısızlıklarını gizlemek için BNP dahil olmak üzere muhalefet partilerinin önderlerini ve aktivistlerini keyfi olarak tutukluyor.” dedi.
RESMİ SAYILARA NAZARAN ŞU ANA DEK 147 KİŞİ ÖLDÜ
Protestoların başlamasından sonra hükümet, bilançoya dair birinci açıklamayı 28 Temmuz’da yaptı.
Bangladeş İçişleri Bakanı Asaduzzaman Khan Kamal, “kamuda kontenjan” protestolarında 147 kişinin hayatını yitirdiğini doğruladı.
Kamal’ın açıklamasının akabinde ülkede internet hizmetleri tekrar erişime açıldı.
Organizatörler de kontenjan oranlarının indirilmesi kararına cevaben şovlara son verdiklerini açıkladı. Taleplerinin hükümet tarafından karşılandığını belirten protestocular, yaşanan şiddet olaylarını kınadı.
Basında yer alan haberlerde ülkede son üç haftada şovlarda yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği yahut yaralandığı, yaklaşık 10 bin kişinin gözaltına alındığı bildirildi.
CEMAAT-İ İSLAMİ PARTİSİ YASAKLANDI
Protestoların sona ermesinden bir gün sonra, 29 Temmuz’da Avami Birliği Partisi önderliğindeki 14 partiden oluşan küme, kamuda kontenjan protestolarında “vandalizm ve karışıklık ile ülkeyi istikrarsızlaştırmakla” suçladıkları Cemaat-i İslami Partisi ve partinin öğrenci kolunu yasaklama kararı aldı.
Parti ve öğrenci kanadı Chhatra Shibir, 1 Ağustos’ta resmen yasaklandı.
PROTESTOLAR TEKRAR BAŞLADI
Bangladeş’te yaklaşık 2 bin kişi, 2 Ağustos’ta bu defa de protestolarda ölenler için başşehir Dakka’nın çeşitli noktalarında toplandı.
Göstericiler, Hasina hükümetini protesto ederek şovlarda ömrünü yitirenler için adalet istedi.
Göstericilere müdahale üzerine çıkan arbedede bir polis öldü, 100’den fazla kişi yaralandı.
HASİNA HÜKÜMETİNİN İSTİFASI İSTENDİ
Bangladeş’in çeşitli bölgelerinde protestocular, 4 Ağustos’ta tekrar sokaklara inerek hükümetin istifasını istedi.
Gösterilerde “vergi ödememe ve işe gitmeme” üzere prosedürlerle sivil itaatsizlik daveti yapıldı, birtakım kamu binalarına saldıran protestocular araçları da ateşe verdi. 4 Ağustos’taki gösterilerde Avami Birliği destekçileri ile protestocular ortasında yaşanan şiddet olaylarında 93 kişi hayatını kaybetti.
İçişleri Bakanlığı, başkent Dakka ve kimi bölgelerde “aksi belirtilmediği takdirde süresiz sokağa çıkma yasağı”, hükümet de 3 günlük resmi tatil ilan etti.
Hasina, protesto ismi altında şiddete başvuranları “terörist” olarak nitelendirdi.
İSTİFA ETTİ, ÜLKEDEN KAÇTI
Son olarak ise ğolis ile çatışan göstericiler başbakanlık binasına girerek binanın camlarını kırdı.
Ülke genelinde göstericiler ile protestocular ortasında çıkan çatışmalar sonucu patlak veren şiddet olaylarına daha fazla dayanamayan Başbakan Pir Hasina istifa etti.
Hasina’nın kız kardeşi ile birlikte askeri helikopterle ülkeden ayrılarak Hindistan’a gittiği tabir ediliyor.
Çeşitli basın kaynakları ise 2009’dan bu yana başbakanlık misyonunu yürüten Hasina’nın resmi konutundan uzakta “güvenli bir sığınakta” kaldığını yazdı.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
