Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu için gittiği ABD’nin başşehri Washington’dan İstanbul’a geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan dönüş yolunda uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Suriye tarafıyla görüşmeler başladı
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın görüşmesi için, Ankara-Şam çizgisinde görüşmeler başladı.
“Görevi Dışişleri Bakanı Fidan’a verdim”
“Kritik görüşme ne vakit olacak” sorusuna cevap veren Cumhurbaşkanı Erdoğan şunları söyledi:
Görevi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a verdim. Dışişleri Bakanım da şu anda muhataplarıyla görüşmek suretiyle işin bütün yol haritasını belirleyecekler. Ona nazaran de inşallah adımı atacağız. Biz Suriye’de adil bir barışın mümkün olduğunu düşünüyoruz. Suriye’de inşa edilecek hakkaniyetli bir barış, en çok bize yarar sağlayacak. Şu ana kadar bu süreç olumlu istikamette gelişti. Temenni ediyorum ki yakın bir vakitte somut adımları da atarız.
“Biz Suriye’de barış istiyoruz”
Ankara-Şam çizgisindeki olağanlaşma sürecine ziyan vermek isteyenlerin olabileceği ikazında da bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan şunları söyledi:
Suriye’nin bir ve bütün olarak yeni bir gelecek inşa etmesi için oluşacak iklimden kimsenin rahatsızlık duymaması temel beklentimizdir. Bu süreci terör örgütleri zehirlemek için elinden geleni yapacaklardır. Provokasyonlar tertipleyip oyunlar kuracaklardır. Tüm bunların farkındayız ve hazırlıklıyız. Biz Suriye’de barış istiyoruz ve barışın yanında olan herkesi de bu tarihi davetimize dayanağa bekliyoruz.
Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaş
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yöneltilen sorular ve Cumhurbaşkanı’nın cevapları şöyle:
Dünya hızla bir değişim yaşıyor. Bu süratli değişim içerisinde güçler bilhassa büyük rol oynuyor. Güçlü olanların cirit attığı bir dünya tertibi ile karşı karşıyayız. Mesela Rusya, Çin ile dayanışma içinde. Bu durum Batı’yı önemli manada rahatsız ediyor. Batı, Ukrayna’ya gerek mali, gerekse tıpkı noktada bütün imkanlarıyla, silah, mühimmat dahil her türlü takviyesi veriyor. Bütün bu dayanaklara karşın şu anda Ukrayna’da bekledikleri neticeyi şimdi alabilmiş değiller. Bu noktada en büyük garantileri NATO’nun varlığı. NATO büyük bir güç ve onları biraz rahatlatıyor. Bu Batılı ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri geliyor. Amerika’nın yanında Almanya, Fransa, İngiltere üzere Batı ülkeleri yer alıyor. Böylelikle bu güç destek oluyor. Bu desteğe karşın büyük güç rekabetinde dilek ettikleri neticeyi elde edemeyişleri bu ülkeleri ister istemez belirli bir noktaya taşıyor. Burada Türkiye olarak bizim pozisyonumuz ise farklı. Biz, hem Rusya hem Ukrayna ile irtibat halindeyiz. Bunu yaparken de mümkün olduğunca adilane yaklaşmanın çabası içerisindeyiz. Bu durum vakit zaman Rusya’yı da Ukrayna’yı da rahatsız edebiliyor. Lakin biz diyoruz ki, “Her ikiniz hem bize komşusunuz, geçmişten bu yana ortamızda önemli münasebetlerimiz var. Örneğin Karadeniz Tahıl Koridorunda adil bir adım attık. Rusya’nın da Ukrayna’nın da taleplerini karşıladık.
“Bir NATO ülkesi olarak Batı’ya bu rahatsızlığımızı daima anlattık”
Bir fayda-maliyet tahlilinde Türkiye olarak biz mütekabiliyet prensibine karşıt bir pozisyona düşmedik. Yalnızca terörle çabada NATO’yu duruma müdahale etme noktasında şimdi sonuç alabilmiş değiliz. Bundan rahatsız olduğumuzu da Sayın Stoltenberg’e de defalarca söz ettim. Bir NATO ülkesi olarak Batı’ya bu rahatsızlığımızı daima anlattık. Birinci derecede Almanya, Fransa, İngiltere, malum terörün aşikâr ölçüde takviye alanı buldukları yerler. Bilhassa Almanya’ya bunları etraflıca anlattık. Mesela terörle uğraşta ülkemizin, hasebiyle NATO’nun sonlarının korunması ve tehditlerin bertaraf edilmesi noktasında birden fazla vakit yalnız bırakıldık. Bununla da kalınmadı, NATO’nun sonlarını tehdit eden teröristlere bu tehditlerini güçlendirici yardımlar yapıldı, takviyeler verildi. Bunlar çok olumlu bir tablo olarak karşımıza çıkmıyor. Öbür taraftan Almanya’yla bizim şu anda Akkuyu Nükleer Santrali için gelmesi gereken türbinlerin Alman gümrüğünde bekliyor olması üzere bir zahmetimiz var. Bu, bizi önemli manada rahatsız etmiştir. Bunu Almanya Başbakanı Olaf Scholz’a ikili görüşmemde tekrar hatırlattım. Gerek Eurofighter Typhoon uçak alım talebimizin karşılanmaması, gerek türbin konusu, gerekse bizim firkateynlerimizde kullanılan kimi makinelerin alınması konusunda ortaya çıkan badireleri aşmamız gerekiyor. Gelişmeleri takip edeceğiz.
NATO Genel Sekreter Yardımcılığı konusu
NATO Doruğu sonrası düzenlediğim basın toplantısında da açık bir formda tabir ettim. Bunun kararına ne ben veriyorum ne Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan veriyor. Bu husustaki talebimizi kendilerine ilettik. Sayın Rutte devir teslimden evvel Türkiye’ye geleceğini söylemişti. Bu ziyaret gerçekleşirse orada tekrar bu mevzuları kendisiyle görüşeceğiz. Biz NATO’nun en kıymetli ülkelerinden biriyiz. İttifakın bir ortada olması ve aktifliğini koruma etmesi için çok bedelli katkılar sunuyoruz. Genel Sekreterlik yapılanmasında Türkiye’nin de böylesi bir makamda temsil edilmesi olağandır. Hakikaten Sayın Rutte de böylesi bir makamın Türkiye’ye yakışacağını tabir etmişti. Biz ülkemizden bir ismin Genel Sekreter Yardımcısı olarak görevlendirilmesini yalnızca ülkemizin o makamda temsil edilmesi için değil, bu nazik devirlerde NATO’ya büyük katkı sağlayacağını düşündüğümüz için de istiyoruz.
Rusya ve Çin ile ilişkiler
Irak’ın PKK ile mücadelesi
Irak ziyaretimizden sonra Irak idaresinde birinci sefer PKK ile uğraş konusunda alanda çok somut adımlar atıldığını gördük. PKK’nın faaliyetlerinin Irak’ta yasaklandığına dair açıklamayı Ulusal Güvenlik Kurulu’ndan geçirdiler. Artık bunun alandaki yansımalarını görüyoruz. O ziyaretten sonra güvenlik güçlerimiz ile Erbil yönetiminin iş birliği memnuniyet verici. Irak’ta hem Savunma Bakanlığıyla hem de istihbarat örgütleriyle de âlâ bir bağlantımız var. Irak’taki kundaklama ve yangın faaliyetlerinin PKK tarafından yapıldığını, Irak İçişleri Bakanlığı resmi olarak açıkladı. Bunun üzerine de Erbil idaresi bunu teyit edici açıklamalar yaptı. Bunlar yakın devirde PKK ile çabada birinci sefer ortaya çıkan gelişmeler. Hasebiyle bu durum bizim açımızdan kâfi değil lakin memnuniyet verici. Sonuçta ilerleyen bir süreç var. Irak’ta Süleymaniye idaresi ile Erbil idaresi ortasındaki tansiyon de devam ediyor. Erbil’e gittiğimizde de söyledik; Süleymaniye idaresi PKK ile ortalarına ara koymadıkça bizim Süleymaniye’ye karşı tutumumuzda bir değişiklik olmayacak. Hava alanına yönelik ambargo devam edecek. Biz onlara her vesileyle, “Süleymaniye tarafında kimi adımları atarsanız durumumuzu değerlendiririz” dedik. Top şu anda onların alanında.
“Şu an ortada FETÖ yok”
Bu mevzuları NATO Zirvesi’nde Sayın Biden ile konuşamadık. FETÖ’yle şöyle hesap var, bu türlü hesap var, bu bahislere girmedik. Şu anda zati FETÖ ortada yok. Ne olduğu muhakkak değil. Bir de üç buçuk ay sonra ABD’de bir seçim var. Bizim ajandamızda da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu var. Genel Kurul’da da dünya ne konuşuyor? Bunları göreceğiz. Biz de orada bildirilerimizi tekrar vereceğiz. İnşallah bu bildirilerle birlikte Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’ndan güzel sonuçları elde ederiz diye düşünüyorum. Terör örgütleri ile Türkiye üzere bir müttefiki terazinin iki kefesine koyma kanısı bile baştan sakat bir yaklaşımdır. FETÖ, PKK üzere kuklalara dayanağın, onları o denli ya da bu türlü kullanmanın bir mazereti olamaz. FETÖ de PKK da komşunun tarlasına ziyan vermek için ekilen ziyanlı otlara benzeri. Komşunuz onlarla uğraşın bir yolunu kesinlikle bulur, tarlasından o ziyanlı otları temizler, ancak o tohumlar bir biçimde sizin toprağınıza de sıçrar ve emin olun size de ziyan verir. Yıllardır terörün bumerang özelliğini vurguluyorum. Çeşitli vesilelerle haklılığımız vakit içerisinde ortaya çıktı.
Biden mi Trump mı?
Fransa’daki seçimler
Cumhurbaşkanı olarak şu anda kim hükümeti kiminle kuracak bunun kararını Fransa Cumhurbaşkanı Macron verecek. Şu anda koalisyon güçleri hangileriyse bunların hepsi de parlamentoda gereken çalışmaları yapacaklar ve bu bahiste da en son kelam Macron’a ilişkin. Öbür yandan tarihin gerçek tarafında durmak isteyenlerin yapması gereken, Filistin’i devlet olarak tanımaktır. Hakkaniyetli, adaletli yaklaşım bunu gerektirir. Avrupa’da zati Filistin’in haklılığının ve Filistin Devleti’nin tanınması sürecinin fitili ateşlenmiştir. En son İspanya’nın, Norveç’in, İrlanda’nın, Slovenya’nın aldıkları isabetli kararlar o kapıyı aralamıştır. Fransa’nın böylesi bir karar alması bizi şad eder. Filistin’i tanıma kararı dünya barışına, huzura katkı sağlar. Bugün itibariyle Filistin’i devlet olarak tanımayan bütün ülkeler, vakit geçirmeden bu hakikat kararı almalıdır. Hem bölgesel hem global barışın yolu, 1967 sonlarında iki devletli tahlilden geçmektedir.
İran’daki seçimler ve Ermenistan konusu
Niye düşünülmesin. Yani biz bu hususta esasen Paşinyan’a her şeyi söyledik. Artık bütün yelkenleri barışa açmamız lazım. Azerbaycan ile Ermenistan ortasında kalıcı barış yakında sağlanır diye umut ediyoruz. Bu barışı Türkiye olarak yürekten destekliyoruz. Zengezur Koridoru’nun açılması da bu barış muahedesini taçlandıracak ve tamamlayacak adımdır. Azerbaycan’ın da Ermenistan’ın da Türkiye’nin de bölgedeki öteki ülkelerin de refah ve huzuruna bu adımlar olumlu katkı sağlar. Bu kadar olumlu tarafı bulunan kararların geciktirilmeden alınması ve gereğinin yapılmasını dilek ederiz. Bölgeden olumlu sinyaller geliyor, bunların müjdeli haberlere dönüşmesini temenni ediyoruz. Başka ülkelerin de barış sürecine katkı sağlamak noktasında misal bir yaklaşım ortaya koymaları kalıcı barışın bir an evvel tesisi için kıymetlidir. İran Cumhurbaşkanıyla yaptığımız görüşmede Zengezur Koridoru konusunu konuşmadık. Biz sadece bu seçimi nasıl kazandığı konusunda değerlendirmeler yaptık. Türkiye-İran münasebetlerini çok daha farklı bir noktaya taşıyalım istiyoruz. Zengezur Koridoru bilhassa Azerbaycan, Ermenistan ve İran herkesin çıkarına olacak stratejik koridordur ve bu koridor devreye girdiği anda İran da rahatlayacak, Azerbaycan da rahatlayacak. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev için o koridor çok değerli. İnşallah oradaki raylı sistem devreye girdiği anda burada Azerbaycan çok çok rahatlayacak.
“3. Dünya Savaşı riski görmüyorum”
Doğrusu ben görmüyorum, görmek de istemiyorum. Dünyayı bundan evvel savaşa sürükleyen münasebetleri ve alınmayan tedbirleri düşündüğümüzde bugün o yanlışlara düşmemeye itina göstermenin gerektiği ortadadır. Savaştan çok barışı söylemeli, barışı konuşmalıyız. Attığımız her adımı tansiyon değil barış için atmalı, planlarımızı barışı sağlamak ve kalıcı hale getirmek üzere yapmalıyız. Bütün ülkelerin tansiyon değil, barış ve huzur iklimini inşa edecek gayretleri hayata geçirmesi gerekiyor.
