Altına imza attığı memleketler arası antlaşmalar gereği Türkiye, başlarına bomba yağdırılan, sürmekte olan bir savaştan kaçıp sonlarına dayanan insanlara kapılarını kapatamazdı. Fakat kapıdan girenlere ne imkan sunacağı da büyük ölçüde kendi inisiyatifinde idi. Alışılmış birebir antlaşmalara imza atanlar da ellerini ceplerine atmak zorundaydılar. Öte yandan bu hususta yıllardır canla başla çalışan milletlerarası yardım örgütleri de boş durmayacaktı.
Ben de her gazeteci üzere Suriyelilerin Türkiye’ye geliş şartlarını, o günlerdeki uğraşları, memleketler arası övgüleri, Birleşmiş Milletler (BM) Özel Temsilcisi Angelina Jolie’nin, BM Mülteciler Yüksek Komiseri Antonio Guterres’le birlikte Gaziantep’teki sığınmacı yerleşkelerini ziyaret edişlerini, yapılan övgüleri takip ettim.
Tabii o vakit pek çok kişi üzere ben de bu savaşın bir, bilemedin iki yıl içinde biteceğini, birkaç yüz bin kişinin süreksiz olarak Türkiye’ye sığınacağını, sonra herkesin meskenine döneceğini sanıyordum. Gerçi Halepçe Katliamı’ndan kaçanlar hala anılarımızda taze idi lakin orada da bu sayı pek aşılmamıştı. ABD şimdi “bitmeyen savaşlar” serisinin başındaydı. Bilmiyorduk 13 bin kilometreden savaşı istediği kadar manipüle edip sonsuz sürdürebileceğini. Biz bir gün barış istenir sanıyorduk.
Yalnız bir şeyi çok net hatırlıyorum, Türkiye daha birinci gün “Suriye içinde inançlı bir bölge oluşturalım, uçuşa yasak olsun, savaştan kaçanları buraya yerleştirelim biz de zati elimizden ne gelirse orada da yaparız, ayrıyeten öbür yardım kuruluşları için de direkt ulaşılabilen inançlı bir bölge olur.” demiş lakin dinletememişti. Yani bizim 2017’den 2020’ye kadar canımızı ortaya koyarak Fırat Kalkanı, Zeytin Kolu, Barış Pınarı harekâtları ile sağladığımız inançlı bölge, Birleşmiş Milletler ve ABD iş birliği ile daha birinci birkaç ay içerisinde oluşturulabilir böylelikle ne biz ne de bu denli Suriyeli mağdur kalırdı. (Meğer ABD esasen orayı birileri için inançlı bölge haline getirmeyi planlıyormuş fakat yazık ki savaştan kaçan Suriyeliler için değil)
2011 yılından beri devam eden kriz nedeniyle 13 milyon Suriyeli meskenlerini terk etti. 6 milyon Suriyeli, ülke içinde yer değiştirdi. Göç etmek zorunda kalan Suriyelilerin 5 milyondan fazlası ise komşu ülkelere gitti. En çok Suriyeliyi alan ülke Türkiye oldu. Suriyelilerin 3,4 milyonu Türkiye’ye, 1 milyonu Lübnan’a, 660 bini Ürdün’e, 250 bini Irak’a göç etti.
Rakamlardan da anlaşılacağı üzere ortada Türkiye açısından bir “siyasi hata” var. Gerçekten o süreçte Başbakan olan Sayın Davutoğlu da daha 2013’te sayının 600 bini aşması üzerine “kırmızı çizginin aşıldığını” söylemek zorunda kaldı. Davutoğlu’nun başındaki kırmızı çizgi 100 bin civarında idi.
Şimdi, 13 yılın sonunda iç savaşın bitip bitmediği, bittiyse nasıl sonuçlandığı herkesin meçhulü. Görünen o ki ABD savaşın bitmesinden yana olmadığı üzere ne Esad’ı devirebiliyor ne de yerine birini getiriyor. ABD çözümsüzlükten mutlu görünüyor.
Öyle ise 13 yılda 4 milyonlara varan sığınmacı ile uğraşmak zorunda kalan Türkiye ne yapmalı?
- Bunca sığınmacı sonsuza kadar burada kalamaz.
- Suriye’nin kuzeyinde, hudutlarımızda garnizon bir terör devleti kurulmasına müsaade verilemez.
Peki, binlerce sığınmacıyı otomobillere doldurup Suriye’nin kuzeyine yıkıp gelelim mi?
Bu milletlerarası antlaşmalara uygun mu?
Uymasa da yapsak olur mu?
Lojistik olarak mümkün mü?
Bunu yaptığımızda daha da istikrarsızlaşacak ve Fırat Kalkanı, Zeytin Kısmı, Barış Pınarı harekâtları ile elde ettiğimiz denetimi kaybedeceğimiz bölgede bir terör devleti kurulması zorlaşır mı, kolaylaşır mı?
10 yıldır katlandığımız zorlukların sonucunda “sığınmacıları tekme tokat kovan” ülke olmak istiyor muyuz?
Türkiye’nin ağır bir mülteci sorunu olduğu, bu sorunun makul bir takvim çerçevesinde ve hızla çözülmesi gerektiği aşikâr.
Her türlü kısımdan halkın artık bu gereğinden fazla uzayan misafirlikten bıktığı bir gerçek. Bu bahsin seçim sonuçlarını etkilediği de gerçek. Ancak bu bir seçim sorunu değil, insanlık sorunu.
“Sığınmacıları otomobillere doldurup, Suriye’ye yıkıp gelmek” fikri elbette benim değil.
Ama kent şehir gezdirilen bindirilmiş kıtaların istediği bu.
İşin enteresan yanı bu faillerin kendi sabıkaları bir yana, ülkeye uzun vadede verdikleri ziyan, mültecilerin toplamının verebileceği ziyandan fazla.
Türkiye imajını “mültecilere en fazla yardım eden ülke” den, “mültecilere pogrom uygulayan ülke” seviyesine düşürmeden, güneyimizde bir terör devleti kurulmasına çanak tutmadan bu sorunu nasıl çözer?
Ve en değerlisi ülke içerisinde bu mevzunun iktidarı yıpratmak için yeterli bir polemik, gelecek için uygun bir seçim yatırımı olduğunu fark eden siyasi oportünistlerin olayları daha da alevlendirmelerini nasıl önler?
Tam da bu noktada Sayın Özgür Özel’in olaylar karşısında sağduyu çağırısını ve “Gün,Özel ile Erdoğan’ın hengame günü değil; Esad’la, Erdoğan’ın diyalog günüdür (…) Masa kurulacak sorun konuşulacak tahlil üretilecek. Aksi halde dün yaşadığımız olay ve toplumsal patlamalar olur.” Kelamlarını hatırlatmadan edemeyeceğim.
Ana muhalefette de makul tahlil taraftarları görmek umut verici.
