Osmanlı Devleti’nin, 1878’deki Rusya ile yaptığı savaştan mağlubiyetle ayrılmasının akabinde, yardım karşılığı İngiltere’ye kiralanan Kıbrıs, 5 Kasım 1914’te ise İngiltere tarafından büsbütün ilhak edildi. Ada, 1923’te imzalanan Lozan Muahedesi ile büsbütün İngiltere’ye bırakıldı.
Kıbrıs’ın ve Anadolu’nun batı yakasının Yunanistan’a bağlanmasını hedefleyen “Enosis” hayallerini 1821’den beri sürdüren Kıbrıslı Rumlar, İngiltere idaresinde Yunanistan’ın dayanağıyla bu planlarını açıkça ilan etmeye başladı.
Kıbrıslı Rumlar, adanın tamamını diplomatik yollardan ele geçiremeyeceklerini anlayınca terör örgütü “EOKA”yı kurdu.
Türk köyünde yaşayanlar göç etmek zorunda kaldı
1 Nisan 1955’te kanlı hareketlerine başlayan ve “Enosis”e karşı olan herkesi düşman ilan eden örgüt, 1958 sonuna kadar 400 Rum, 109 Türk ve 100 İngiliz’i öldürdü, 33 Türk köyünde yaşayanlar ise EOKA’nın faaliyetleri nedeniyle göç etmek zorunda kaldı.
Saldırılar karşısında direniş teşkilatları kuran Kıbrıslı Türkler de güçlerini 1958’de Türk Direnç Teşkilatı (TMT) çatısı altında birleştirdi.
Adadaki kaos ortamı, Zürih ve Londra Antlaşmalarına kadar devam etti. 11 Şubat 1959’da imzalanan antlaşmalar sonucunda İngiltere, Türkiye ve Yunanistan devletlerinin garantörlüğünde Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulması kararlaştırıldı.
Kıbrıs Türk toplumuna 1960 Anayasası ile sağlanan haklar, 1963’te Rum tarafının tek taraflı kararı sonrası kaldırıldı ve bu tarihten itibaren Türk toplumuna karşı silahlı ataklar yine başladı.
Birçok Türk şehit oldu
EOKA’nın Lefkoşa’nın Tahtakale semtinde 20 Aralık 1963 gecesi arabalarına açılan ateş sonucu Kıbrıs Türkü Zeki Halil ve Cemaliye Emirali’nin şehit edilmesiyle başlayan “Kanlı Noel” taarruzlarında, 364 kişi şehit düştü, 103 Türk köyü boşaltıldı, 25 bin kadar insan konutlarından edildi.
Rum çeteleri, 24 Aralık 1963’te Lefkoşa’nın Kumsal bölgesindeki hücumlarına devam ederken, Kıbrıs’taki Türk Alayı’nda doktor olan Binbaşı Nihat İlhan’ın eşi Mürüvvet İlhan ile çocukları Murat, Kutsi ve Hakan banyo küvetinde öldürülmüş halde bulundu. Bu olay tarihe “Kumsal Katliamı” ya da “Banyo Katliamı” olarak geçti.
5 Ağustos 1964’te Rum ve Yunan birlikleri Erenköy bölgesindeki Kıbrıs Türk halkına karşı hücuma geçti. Yunan uçaklarının Erenköy bölgesini bombalaması sonucu birçok Türk şehit edildi.
Rum birlikleri bozguna uğratıldı
Türkiye bu durum üzerine hudutlu bir hava harekatı düzenledi ve Türk halkına yönelik toplu bir katliamı önledi, Rum birlikleri bozguna uğratıldı.
8 Ağustos 1964’te uçağı düşürülen Türk pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, hiçbir yara almadan Rumlara esir düştü. Topel, daha sonra yapılan Rum azapları sonucu şehit oldu.
Türkiye Cumhuriyeti “garantör” olarak devreye girdi
Türkiye, 20 Temmuz 1974’te garantör devlet olarak müdahale hakkını kullandı ve Türk Silahlı Kuvvetleri, Kıbrıs Barış Harekatı’na başladı.
Birleşmiş Milletlerin daveti üzerine 22 Temmuz 1974’te ateşkes sağlandı ve çatışmalar durdu.
Kıbrıs adasındaki taraflar ortasında 25 Temmuz 1974’te “Cenevre Görüşmeleri” başladı. Yunanistan ve Rum tarafının, istekleri kabul etmemesi ve adadaki Türk halkına karşı katliam yapma ihtimalleri ikinci harekatı mecburî hale getirdi.
“Ayşe tatile çıksın”
Bu kapsamda, “Ayşe tatile çıksın” parolasıyla 14 Ağustos 1974’teki “İkinci Kıbrıs Barış Harekatı” ile adaya barış ve huzur getirildi.
Türk Silahlı Kuvvetleri harekat müddetince, 498 Mehmetçik ve Kıbrıslı 786 mücahidi şehit verdi.
Kıbrıs Barış Harekatı’nın ortaya çıkış sürecini anbean takip edip, detaylarıyla haberleştiren AA, harekatın başladığını da dünyaya birinci duyuran kurum oldu.
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından 20 Temmuz 1974 günü saat 06.00’da başlatılan harekatı AA, saat 06.10’da abonelerine “Başbakan açıkladı: Kıbrıs’tayız” flaşıyla duyurdu.
“Türkler Kıbrıs’a barış için gidiyor”
Flaşın akabinde, AA tarafından “Türk Ordusu Barış için Kıbrıs’ta” başlığıyla, Başbakan Bülent Ecevit’in şu tabirleri servis edildi:
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Yunanistan’ın, Kıbrıs’ın uluslararası antlaşmalarla kurulu ve Türk namusunun teminatı altında bulunan sistemini, 15 Temmuz 1974 günü silahlandırdığı sergerdelerle bozması karşısında bu sabah şafak vakti vecibeleri yerine getirme vazifesini büyük Türk ordusuna vermiştir. Milletimize, insanlığa ve bütün Kıbrıslılara erdem kazandıracak olan çıkartma harekatı tam bir muvaffakiyet içerisinde gelişmektedir. Türkler Kıbrıs’a barış için gidiyor. Yalnız Türkler için değil, Rumlar için de barış için.
Harekatın tüm yurtta duyulmasının akabinde, gelişmeleri ve müşahedelerini anbean haberleştiren AA muhabirleri, aboneleriyle şu bilgileri paylaştı:
Anadolu Ajansı, harekatın başladığını hızla klasik flaş… flaş… flaş… işaretiyle Türk yayın organlarına bildirmiştir. Başbakan Bülent Ecevit’in harekatın başladığını açıklaması, kısa vakitte yurdun dört köşesinde duyulmuş. Radyolarının başında bulunan yurttaşlarımız, harekatla ilgili haberleri heyecan ve sevinçle izlemeye başlamışlardır. Türkiye radyoları Kıbrıs Harekatının başlaması üzerine programında değişiklik yapmış ve marşlar çalmağa başlamıştır. Anadolu Ajansı, TRT ve gazete ofislerinin telefonları devamlı çalışmış ve yurttaşlarımız tarihi karar hakkında bilgi almak için adete yarışmıştır. Yabancı radyolar ve yabancı ajanslar da olağan yayınlarını keserek Türk Silahlı Kuvvetlerinin dünya barışı için Kıbrıs’ta harekata giriştiğini bildirmiştir.
Ecevit ile Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan’ın basın toplantısı
Ajans, harekatın seyriyle ilgili geçtiği başka bültende şu bilgilere yer verdi:
Başbakan Ecevit yanında Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan ile Başbakanlığın kapısı önünde çok kalabalık bir basın topluluğuna yaptığı açıklamada şunları söylemiştir: Türk Silahlı Kuvvetlerimiz, Kıbrıs’ta indirme ve çıkarma hareketine başlamış bulunuyor. Allah milletimize, bütün Kıbrıslılara ve insanlığa iyi etsin.
Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan’ın açıklamalarını da haberleştiren Ajans, Erbakan’ın şu tabirlerine yer verdi:
Şayet karşımızda bir direnç görmezsek rastgele bir kan dökülmesi olmayacaktır ve Kıbrıs’ta dünya sulhunun teminine yardımcı bir hareket olacaktır. Cenab-ı Hak bu harekattan ötürü milletimize ve bütün insanlığa iyi sonuçlar versin. Bugün tarihi bir vazifesi ifa etmenin memnuniyeti ve bahtiyarlığı içindeyiz.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
