Başta Türkiye olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde başıboş sokak köpeği sorunu artıyor.
Bu sorun devam ederken, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) değişik bir araştırmayı ortaya koydu.
DSÖ’nün bilgilerine nazaran; dünya genelinde her yıl on milyonlarca kişi köpeklerin saldırısına uğruyor.
Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yılda 4,5 milyon kişi köpekler tarafından ısırılıyor.
Tüm hayvan ısırığı hadiselerinin yüzde 76 ila yüzde 94’ü köpek kaynaklı
Düşük ve orta gelirli ülkelerin dataları net olarak bilinmese de DSÖ’ye nazaran tüm hayvan ısırığı hadiselerinin yüzde 76 ila yüzde 94’ü köpek kaynaklı. Her yıl tahminen 59 bin kişi kuduz nedeniyle hayatını kaybederken bu ölümlerin birçok kuduz köpek hücumlarından kaynaklanıyor. Çocuklar, köpek akınları karşısında en savunmasız kümesi oluşturuyor.
ABD’deki Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Kamu Sıhhati Fakültesi akademisyenleri 2023 yılında yürüttükleri bilimsel bir çalışmayla köpek hücumlarının ardındaki çevresel faktörleri araştırdı.
Köpek ısırığı hadiselerinin artma potansiyelinde sıcaklık, hava kirliliği ve partikül husus maruziyeti, yağış, morötesi ışınlar üzere çevresel faktörlerin tesirlerini belirlemeyi amaçlayan bilim insanları, 2009-2018 ortasında Dallas, Houston, Baltimore, Baton Rouge, Chicago, Louisville, New York City ve Los Angeles kentlerindeki havyan denetim yetkililerinden alınan atak kayıtlarını inceledi.
Bu kentlerdeki Çevre Koruma Ajansı (EPA) Hava Kalitesi Sistemi’nden günlük ince partikül husus yoğunluğu ile 8 saatlik ozon maruziyeti dataları, ABD Ulusal Oşinografi ve Atmosfer Yönetimi Klimatoloji Ağı’ndan günlük sıcaklık ve yağış bilgileri, ABD Ulusal Hava Durumu Servisi İklim İddia Merkezinden de günlük morötesi ışın bilgileri alınarak incelendi.
“Vakalar yağmurlu günlerde azalıyor”
Köpek ısırma hadisesinin görülmediği günler ile taarruzların yaşandığı günlere ilişkin dataların karşılaştırıldığı çalışmada uzun periyodik bir eğilim olup olmadığının anlaşılması için yıllar üzerinden genel bir tahlil de gerçekleştirildi. Bunun yanı sıra resmi tatiller, hafta sonları her kent için farklı formda göz önünde bulundurularak çeşitli modeller oluşturuldu.
Bilim insanları, bu göstergeler üzerinden inceledikleri 69 bin 525 köpek ısırma olayı sonucu ozon maruziyeti, sıcaklık ve morötesi ışınların yükselmesiyle köpek ısırığı hadiselerinin arttığını, yağmurlu günlerde ise azaldığını kaydetti. Araştırma, günlük köpek ısırıklarının ozon, sıcaklık, yağış ve morötesi düzeyleri dahil olmak üzere birçok çevresel değişkenden etkilendiğini lakin ince partikül unsurdan etkilenmediğini gösterdi.
Bilim insanları, beyindeki çeşitli işlevleri etkileyen ozonun, hem motor hem de hareket planlama, karar verme, motivasyon ve ödül algısı dahil olmak üzere bilişin birçok istikametini koordine eden striatum bölgesini etkileyerek saldırganlık davranışına yol açabileceği kestiriminde bulundu.
“Yaz aylarında akınlar artıyor”
Erzurum Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Erzurum Tıp Fakültesi akademisyenleri tarafından 2023 yılında yayımlanan bir öteki makalede de köpek ısırma hadiselerinin hangi mevsimlerde arttığına dair araştırmanın sonuçları yer aldı.
“Epidemiyolojik özellikler, mevsimsellik, köpek saldırısı yaralanmalarındaki eğilimler ve meteorolojik datalarla ilişkisi” isimli çalışma 2012-2019 yılları ortasında Erzurum kent merkezindeki acil servislere köpek ısırması şikayetiyle yapılan müracaatlar üzerinden gerçekleştirildi.
Buna nazaran, kelam konusu yıllar içerisinde acil servise 1335 köpek ısırığı hadisesi geldi. Hastaların ortalama yaşının 26 olduğu, ısırık hadiselerinin ise sıklıkla 20-44 yaş kümesinde gerçekleştiği ortaya konurken hadiselerin yüzde 82,6’sını kolay tıbbi müdahale gerektiren yaralanmalar oluşturdu.
Çalışmanın sonucuna nazaran, sıcaklıkların bölgesel olarak yükseldiği mart ayında artan hadise oranları, haziran ve ağustos aylarında iki farklı tepeye ulaşırken en düşük hadise oranları aralık ayında kaydedildi.
“Sıcaklar dürtüsel harekete zorluyor”
Linnman, bu durumun nedenini şu sözlerle açıkladı:
“Kemirgenler üzerinde yapılan deneyler bize gösteriyor ki dopamin yani ödül sistemi ozon maruziyetinden direkt etkileniyor. Bunun yanı sıra sahip olunan gerilim de kısa vadeli mükafatlar aranmasına yol açabilir. Saldırganlık aslında birçok biçimde ortaya çıkabilir yani emel bu saldırgan davranışla istenilen şeyi kazanmaktır. Fakat sonraki süreçlerde olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu noktada sıcak havaların hem bizi hem de köpekleri daha dürtüsel hareket etmeye zorladığını söyleyebilirim.”
Köpek saldırısından nasıl korunulabilir?
Beyindeki işlevsel işleyiş üzerinde çalıştıklarını belirten Linnman, “Tabii tüm bunlar aslında temel belirleyici değil. Saldırganlık aslında bir seçenek ve köpeğin sahibine bu noktada sorumluluklar düşüyor. Fakat bahsedilen çevresel faktörler köpeklerin kimi çizgileri aşmasına yer hazırlayabilir.” halinde konuştu.
Değişen iklim şartlarının köpeklerin saldırganlık davranışı üzerindeki tesirine değinen Linnman, “Araştırmalarımız özelikle yaz mevsiminde artan sıcaklıkların, köpeklerin saldırganlık davranışlarını şiddetlendirebileceğini gösteriyor.” dedi.
Dr. Clas Linnman, bir köpeğin muhtemel saldırısına maruz kalınmaması için yapılması gerekenlere de değinerek, “İçgüdülerinize inancın ve agresif görünen bir köpeğe karşı uzaklığınızı koruyun. Yaz aylarında köpeğinizin gölgeye ve suya erişebildiğinden emin olun ve çocuklarınıza bir köpeğin davranışlarını nasıl anlayacaklarını öğretin.” sözlerini kullandı.
Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)
