AB üyesi ülkeler tarafından 25 Mayıs’ta kabul edilen yasa, 12 Temmuz’da Birliğin Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasının akabinde bugün yürürlüğe girdi.
Dünyanın birinci “Yapay Zeka Yasası” olarak bilinen kurallar, kademeli olarak AB üyesi 27 ülkede bu alandaki düzenlemeleri uyumlu hale getirecek.
Temelde AB ülkelerinde kullanılan yapay zeka sistemlerinin temel insan haklarına ve güvenliğine ziyan vermeyecek halde işlemesi hedefleniyor.
Bu nedenle kurallar, yapay zeka sistemlerini topluma ziyan verme düzeyine nazaran gruplandırıyor. Risk derecesi arttıkça kurallar katılaşıyor.
Örneğin, kelam konusu sistemlerin ulaşım, imtihan puanlaması, cerrahi süreçler, istihdam prosedürleri, banka kredileri için yapılan değerlendirmeler, vize müracaatlarının incelenmesi üzere insan hayatını önemli ölçüde etkileyebilecek, sıhhatini tehdit edebilecek alanları “yüksek riskli” olarak sınıflandırıldı.
Az riskli alanlar ise yapay zeka takviyeli görüntü oyunları yahut spam filtreleri üzere uygulamaları içeriyor.
AB Komitesi, halihazırda Birlik üyesi ülkelerde kullanılan sistemlerin büyük çoğunluğunun bu kategoriye girdiğini belirtiyor.
Risk derecesine nazaran yapay zeka uygulamalarının kullanımı için şartlar belirleniyor, uygulamanın dağıtıcıları ve sağlayıcıları ile kullanıcılarına düşen sorumluluklar da net biçimde tanımlanıyor.
“Kabul edilemez” risk kümesine giren sistemler ise tümüyle yasaklanıyor. Yüz manzaralarının internetten yahut kapalı kamera sistemlerinden alınması, iş yerinde ve eğitim kurumlarında his tanıma, toplumsal puanlama, cinsel yönelim yahut dini inançlar üzere hassas dataları çıkarmak için biyometrik sınıflandırma yapılması yasak kapsamına giriyor.
İnsan davranışını manipüle eden yahut insanların zafiyetlerinden yararlanan yapay zeka sistemleri de yasaklanıyor.
Video, metin, manzara oluşturma, öbür lisanda konuşma, hesaplama yahut bilgisayar kodu yazma üzere çok çeşitli farklı misyonları yerine getirebilen büyük sistemlere özel kurallar getiriliyor.
Söz konusu “genel maksatlı yapay zeka” sistemlerinin piyasaya sürülmeden evvel çeşitli şeffaflık kriterlerine uymasının sağlanması öngörülüyor.
Kurallara uymayan şirketleri ise global cirosuna oranlı milyonlarca euroluk para cezaları bekliyor.
Örneğin, yasaklı bir teknolojinin kullanılması halinde kelam konusu şirkete 35 milyon euroya ya da global cirosunun yüzde 7’sine kadar para cezası kesilebilecek. Öbür kararların ihlali durumunda ise 15 milyon euroya yahut yeniden cironun yüzde 3’üne kadar para cezaları verilebilir.
YASA NE VAKİT TÜMÜYLE UYGULANABILIR OLACAK?
Yasanın bugün yürürlüğe girmesinin akabinde yasaklar, 6 ay sonra uygulanabilir hale gelecek.
Genel gayeli yapay zeka modelleri için idare kuralları ve yükümlülükler, 12 ay sonra geçerli kılınacak.
Yasa tüm boyutlarıyla 2 yıl sonra uygulanabilir olacak.
