2017’de Güneş Sistemi dışında hayatın gelişmesi için en umut verici yerlerden biri olarak tanımlanan bir ötegezegen, daha da umut verici ve çok daha tuhaf bir hale geldi.
LHS-1140b isimli yabancı dünya, buzla kaplı global bir okyanus ve mesken sahibi yıldızına daima bakan yaklaşık 4.000 kilometre (yaklaşık 2.500 mil) genişliğinde iris gibisi tek bir bölge ile bir ‘göz küresi’ gezegeni olma belirtileri gösteriyor.
Montreal Üniversitesi’nden astrofizikçi Charles Cadieux, “Şu anda bilinen tüm ılıman dış gezegenler ortasında LHS-1140b, bir gün Güneş Sistemimizin ötesindeki yabancı bir dünyanın yüzeyinde sıvı su olduğunu dolaylı olarak doğrulamak için en âlâ bahtımız olabilir” diyor.
YÖRÜNGESİNİN TAMAMINI 25 GÜNDE TAMAMLIYOR
“Keşfi yalnızca birkaç yıl evvel duyurulan LHS-1140b, Dünya’nın yaklaşık 1,73 katı yarıçapa ve 5,6 katı kütleye sahip; kendi gezegenimizden daha büyük lakin yeniden de karasal bir dünya olarak kabul edilebilecek kadar küçük. Ayrıca yıldızına Dünya’dan çok daha yakın bir yörüngede dönüyor ve tüm yörüngesini 25 gün üzere kısa bir müddette tamamlıyor.
Eğer bu yıldız Güneş üzere olsaydı, hayat için çok yakın olurdu. Bunun yerine soğuk, sönük, kırmızı bir cücedir – yani yıldız ile ötegezegen ortasındaki aralık, yaşanabilir bölge dediğimiz alanın tam ortasındadır. Bu, tüm yüzey suyunun donacağı kadar soğuk değil, lakin buharlaşıp yok olacağı kadar da yakın değil.
“GEZEGENİN YALNIZCA ÖN YÜZÜ GÖRÜLEBİLİYOR”
Öyle olsa bile, yakınlık, ötegezegenin muhtemelen gelgit kilitli olduğu manasına geliyor. Bu, dönme döneminin yörünge dönemiyle birebir hizaya gelmesi ve böylelikle her vakit birebir tarafın yıldıza dönük olması manasına gelir. Bu, Dünya ve Ay’da gördüğümüz ve Dünya’dan uzak tarafını asla göremememizin nedeni olan olguyla birebirdir.
Yaşanabilir bir bölgede olması, otomatik olarak ömrü desteklemek için gerekli şartlara sahip olduğu manasına gelmez. LHS-1140b’nin kimyası hakkında daha fazla bilgi edinmek için, şayet varsa, atmosferine bakmamız gerekiyor.
50 ışık yılından biraz daha yakın olan sistem, dış gezegen Dünya ile yıldız ortasından geçerken ışığın nasıl değiştiği hakkında detaylı bilgi toplayabileceğimiz kadar bize yakın. Yıldız ışığının bir kısmı atmosferden geçecek; bunu yaparken, birtakım dalga uzunlukları içerideki atomlar tarafından emilir yahut güçlendirilir. Tam olarak hangi atomların iş başında olduğu, hangi dalga uzunluklarının etkilendiğine bakılarak belirlenebilir.
UZMANLAR DÜNYANIN ATMOSFERİYLE KARŞILAŞTIRDILAR
Araştırmacılar bunu yaparak, Dünya’nın atmosferindeki baskın bileşen olan azotun varlığını süreksiz olarak tespit edebildiler.
Eğer LHS-1140b küçük bir Neptün üzere daha gaz halinde olsaydı, hidrojen bakımından daha varlıklı bir atmosfere sahip olurdu. Azotun varlığı ikincil bir atmosfere işaret ediyor – dış gezegenin doğumundan sonra oluşan bir atmosfer. Geçen yıl yayınlanan bir çalışmada takım ayrıyeten LHS-1140b’nin yoğunluğunu ve yarıçapını birleştirerek yoğunluğunu hesapladı.
Santimetre küp başına 5,9 gramlık bir sayı elde ettiler. Bu, büsbütün kayadan oluşan bir dünya için gereğince ağır değildir; boyutu göz önüne alındığında, en uygun olanı ya bir mini-Neptün ya da okyanusla kaplı bir su dünyasıdır.
Mini-Neptün’ü elersek, geriye global bir okyanus dış gezegeni kalıyor. Gelgit kilitlenmesini hesaba katarsak, bu global okyanus düşündüğünüz üzere görünmeyebilir. Daima olarak yıldızdan uzağa bakan taraf donacak kadar soğuk olabilir.
Sadece yıldıza direkt bakan kısım çözülecek kadar sıcak olabilir ve bu da uzayda gezinen ürkütücü bir göz küresine benzeyen bir dünya ortaya çıkarır. Lakin bu kısım yüzeyde 20 santigrat dereceye (68 derece Fahrenheit) ulaşabilir – gelişen bir deniz ekosistemi için gereğince sıcak.
Bununla birlikte, bu yama yüzeyde 20 santigrat dereceye (68 Fahrenheit) ulaşabilir – gelişen bir deniz ekosistemi için gereğince sıcak.
BUGÜNE KADAR SAHİP OLDUĞUMUZ EN UMUT VERİCİ ADAY
Neler olup bittiğinden emin değiliz, lakin kendi gezegensel mahallemizin dışındaki egzotik bir yabancı ekosistem için bugüne kadar sahip olduğumuz en umut verici aday üzere görünüyor, bu yüzden o tuhaf (olası) göz küresine bakan çok daha fazlası olacağına bahse girebilirsiniz.
Montreal Üniversitesi’nden fizikçi René Doyon, “Ilıman bir gezegende Dünya gibisi bir atmosfer tespit etmek Webb’in yeteneklerinin hudutlarını zorluyor – bu mümkün; yalnızca çok fazla müşahede mühletine muhtaçlığımız var” diyor ve ekliyor: “Azot bakımından varlıklı bir atmosfere dair mevcut ipucu daha fazla bilgiyle doğrulanmayı bekliyor. LHS 1140b’nin bir atmosferi olduğunu doğrulamak için en az bir yıl daha, karbondioksiti tespit etmek için ise muhtemelen iki ya da üç yıl daha müşahede yapmamız gerekiyor.”
