İzmir Bayraklı’da geçen hafta çok sayıda meyyit balığın kıyıya vurması ve deniz renginde görülen değişimlerin akabinde bölgede ağır araştırma ve inceleme çalışmaları başlatıldı.
Konuyla ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Deniz Bilimleri Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esin Suzer, İzmir Körfezi’nde yaşanan alg patlamasının, toksik unsurlar üreterek oksijensiz bir ortam yarattığını kaydetti.
Yoğunlaşarak su yüzeyini kaplayan alglerin ölümlerinin akabinde parçalanan organik hususların denizdeki oksijen düzeyini azalttığını belirten Suzer, bu sürecin, deniz suyundaki sıcaklık artışıyla birleştiğinde oksijenin daha da azalmasına ve balık vefatlarına neden olduğunu vurguladı.
Suzer, “Burada, sedimentte yani tabandaki çamurda yılların birikmiş kirliliği var, bunlar da organik ve inorganik kirleticiler olarak balıklarda birikim yapıyor, besin zincirinden bize kadar ulaşabiliyor.” dedi.
İzmir Körfezi’nde daha evvel de görülen bu durumun, bu yıl deniz suyu sıcaklıklarındaki artış nedeniyle daha erken görüldüğünü tabir eden Suzer, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biz körfezde ilkbahar ve sonbaharda 2 farklı alg patlaması yaşarız, şu anda yaz periyodunda yaşadık ve şayet bu nutrient yani besin tuzları azalmazsa bu patlamaları sonbaharda büyük ihtimalle tekrar yaşayacağız. Yüksek sıcaklıklar organizmaların üremesini tetikliyor, su sıcaklığı 28-29 derecelerde ve su sirkülasyonu olmadığı için durağan su ısındıkça ısınıyor. Şu anda İzmir iç körfezi göle dönüştü zira akıntı çok yavaş.”
“RÜZGAR DOĞUDAN BATIYA GERÇEK YAPITSA KARŞIYAKA’DA DA GÖRÜLEBİLİR”
Alg patlamalarının, denizde hakim rüzgarlarla hareket ettiğinden yani sürüklendiğinden bahseden Suzer, hakim rüzgarın halihazırda iç körfeze hakikat estiğini ve bu nedenle burada bir ağırlaşma olduğunu, rüzgarın doğudan batıya hakikat esmesi halinde tıpkı durumun Karşıyaka’da da görülebileceğini bildirdi.
Körfezdeki kirlenmenin evsel ve endüstriyel kaynaklı olduğu değerlendirmesinde bulunan Suzer, arıtma sistemlerinin yenilenmesi ve belediyelerin daha yeterli arıtma yapması gerektiğinin altını çizdi.
İzmir iç körfezini en fazla Meles Çayı’nın etkilediği tespitini paylaşan Suzer, birtakım fabrikaların atıklarını gece derelere bırakma ihtimali olduğunu ve bu fabrikaların çok yeterli denetlenmesi gerektiğini lisana getirdi.
Derelerin taşıdığı atık yükünün yalnızca Bayraklı ve Karşıyaka bölgelerini değil Liman, Pasaport üzere bölgeleri de çok önemli etkilediğini kelamlarına ekleyen Suzer, “İç körfezin akıntı sistemi çok tesirli değil, sığlık alanlar var ve akıntıyı engelliyorlar, o yüzden su çok faal olarak değişmiyor, çok az değişiyor. Bu yenilenme olmayınca da oksijensiz su tabana çöküyor, organik parçalanmalar artıyor, hidrojen sülfür oluşumları ve kokular bundan kaynaklanıyor.” diye konuştu.
“HİDROJEN SÜLFÜR ÜZERE ZEHİRLİ GAZLAR DENİZ ORTAMINA SALINIYOR”
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Etraf Mühendisliği Kısmı Etraf Teknolojileri Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Azize Ayol da balık ölümlerinin ana nedeninin atık su deşarjları olduğunu söyledi.
Ayol, “Uzun yıllardır olan deşarjların birikimi sonucunda, bilhassa deniz tabanına yakın yerlerde oksijen düzeylerinin çok düşük olması hatta oksijensiz şartların oluşması, hidrojen sülfür üzere zehirli gazların deniz ortamına salınması nedeniyle balık vefatlarıyla karşılaşıyoruz.” kelamlarını sarf etti.
Balık ölümlerinin bilhassa Bayraklı civarında görüldüğünü, bu nedenle Meles Çayı’nın olduğu yerden, Arap Deresi’nden taşınan suların denetim edilmesi gerektiğini vurgulayan Ayol, “Kentsel atık suları toplayan ana kolektörden denize rastgele bir sızıntı var mı, yok mu? Bunların sıkı bir halde izlenmesi gerekiyor. Dereler yoluyla atık su deşarjlarının taşındığı üzere tıpkı vakitte mevcut ana kolektör, 5 pompa istasyonuyla arıtılmak üzere Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi’ne su taşıyor. Lakin o kolektörde rastgele bir sızıntı olup, denize karışması kelam konusu mu? Bütün bunların takip edilmesi gerekiyor. Ayrıyeten Körfez’de taban taramanın kapsamlı bir formda yapılması gerekiyor.” sözlerini kullandı.
Geçmiş yıllarda körfezde deniz marulları, farklı kirleticiler, koku sorunu üzere aksilikler yaşandığını hatırlatan Ayol, bu sene ise balık ölümlerinin ortaya çıktığını kaydetti.
İzmir Körfezi’nin çok uzun yıllar kirleticileri aldığını ve sıcaklık artışlarının tesiriyle yaşanan plankton patlamalarının tek başına balık vefatlarına yol açamayacağını anlatan Ayol, şöyle devam etti:
“Planktonun çok patlamasındaki nedenlerden biri atık suyun bir biçimde körfeze gidiyor olması, bilhassa fosfor ve azot üzere besi elementlerinin su ortamında bulunması nedeniyle bu tıp canlılar çok derece büyüyebiliyor. Sıcaklık kıymetli neden lakin tek neden değil, atık suyun içindeki kirleticiler, planktonlar için ekstra bir besin kaynağı oluyor. Evsel, endüstriyel atıkların yol açtığı azot kirliliğinin ana kaynağı üre yani kanalizasyonla gelen insan atıkları. İzmir Körfezi 1 yılda bu hale gelmedi, yılların birikimi var.”
“EN AZ 10 YILLIK BİRİKİMİN KÖRFEZİ BU HALE GETİRMESİ NORMAL”
İleri biyolojik arıtma formülüyle çalışan Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi’nin, 2000’li yıllarda devreye alındığını aktaran Ayol, “Ancak bu tesisin 2010’dan sonra eskimesi, dördüncü devre dediğimiz fazının biraz daha fazla geç devreye alınabilmesi, o tesisteki arıtmanın çok kâfi olmaması, derelerden gelen deşarjların engellenememesi üzere nedenlerden ötürü körfez yaklaşık 15 yıldır bu sıkıntılarla baş etmeye çalışıyor. Doğal olarak her su ortamı kapasite olarak muhakkak bir kirliliği kaldırabilir ancak artık sirkülasyonun olmadığı, daha çok kapalı, iç tarafta olan bir körfezden bahsettiğimiz bu noktada en az 10 yıllık birikimin körfezi bu hale getirmesi olağan.” yorumunu paylaştı.
Belediyeler tarafından yapılan kimi bakım tamirat çalışmalarının kâfi seviyede olmadığını, emsal bütün iç suların daha kapsamlı izlenmesi gerektiğini belirten Ayol, acil olarak yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
“Nasıl ki müsilaj için Marmara Hareket Planı yapıldıysa, İzmir Körfezi için de acil bir hareket planın yapılması, atık su deşarjlarının önlenmesi, mevcut atık su arıtma tesislerinin verimliliğinin denetim edilmesi lazım. Sağlıklı bir halde taban taraması yapılarak körfezdeki kirleticilerin uzaklaştırılması, bir akış sağlanması gerekiyor. Aksi halde birkaç yıl içinde müsilaj gibisi meseleleri konuşuyor hale geliriz. Çiğli Atık Su Arıtma Tesisi ne kadarlık bir performansta çalışıyor, suları arıtıyor, orada üretilen çamurlar nasıl işleniyor? Buranın, İZSU (İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü) tarafından yine ele alınması gerekiyor.”
