Türkiye’nin sarsıntı jenerasyonunda yer alması hasebiyle afetlerin yıkıcı tesirini azaltmaya yönelik çalışmalarını sürdüren SAÜ akademisyenleri, İstanbul Teknik, Yıldız Teknik, Sakarya Uygulamalı Bilimler, Türk Alman ve Gebze Teknik üniversitelerinin katkılarıyla yaklaşık 3 yıl evvel proje hazırladı.
TÜBİTAK tarafından desteklenen proje doğrultusunda SAÜ’deki Araştırma Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi (SARGEM) Sarsma Tablası Laboratuvarı’nda geliştirilen “U- tüplü sarsıntı sönümleyici (ayarlı sıvı kolon sönümleyici)” aygıtı, zelzele sırasında binaların ağır hasar almasını ve yıkılmasını engellemek hedefiyle sarsıntıyı, şiddetin boyutuna ve karakterine nazaran azaltıyor.
İlk testlerde aygıtla sarsıntıyı yüzde 35-65 ortasında azaltmayı başaran akademisyenler, binaların çatısına konulan aygıtı geliştirerek yıl sonunda kullanıma sokmayı planlıyor.
“MEVCUT BİNALARA DA UYGULANABİLİR BİR SİSTEMİ KAZANDIRMAK İSTİYORUZ”
Proje yürütücüsü İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tahsin Engin, AA muhabirine, aygıtın zelzele titreşimi sonucunda ortaya çıkan sarsıntıyı azalttığını söyledi.
İlk yaptıkları testlerde aygıtın yüzde 35-65 ortasında sönümleme sağladığını, bu oranın binayı ayakta tutmak için kâfi olduğunu anlatan Engin, “Mevcut binalara da uygulanabilir bir sistemi Sakarya Üniversitesinden Türkiye’ye ve dünyaya kazandırmak istiyoruz. Zelzeleleri engelleyemeyeceğimize nazaran binanın yıkılmamasını yahut çok az hasarla kurtulmasını sağlamaya çalışıyoruz.” diye konuştu.
Engin, aygıtın çalışma sistemine ait ise şu bilgileri paylaştı:
“Bunu aslında kolay bir U tüpü biçiminde düşünün. İçerisine su konuluyor, bu su binayla bir arada hareket etmeye başladığında ‘eylemsizlik ilkesi’ dediğimiz bir unsur var, fizikçiler çok düzgün bilir bunu; bir cins geri çağırıcı kuvvet oluşturuyor. Yani bina o tarafa yanlışsız giderken, ‘Dur gitme, geri gel.’ diyor. Her binaya takılabilir aslında lakin en yüksek performans, 15-20 katlı binalarda ve yapılarda alınıyor.”
SAÜ İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkan Çelebi de aygıtın içindeki suyun çalkantısı sayesinde zelzelenin tesirini azaltacak zıt tarafta kuvvetler geliştirip bu yapının titreşimini azaltacak ek bir sönüm oluşturduğunu kaydetti.
